Peru geografsko-regionalni  aspekat

Na jugu Altiplana nalaze se prostrane kotline i jezero Titikaka, a prema sjeveru visoravan je izdijeljena sve više dolinama tihookeanskih i amazonskih rijeka koje tu izviru. U srednjem i sjevernom Peruu planine se sužavaju i visoravan prelazi u niz međuplaninskih kotlina i dubokih uzdužnih dolina. Cijeloviti ostaju samo Zapadni Kordiljeri, koji u Bijelim Kordiljerima dostižu najveće visine (Huaskaran 6.768 m, najveći vrh Perua). Prema sjeveru Andi se snižavaju na manje od 4.000 m, i sužavaju na 300 km. Na paraleli od 10º30´ j.g.š. Zapadni i Istočni Kordiljeri se spajaju u Centralne Kordiljere. Kroz Peruanske Ande vodi 27 planinskih prevoja, od kojih je najpoznatiji Sero de Pasko. Istočni ogranci Anda spuštaju se preko brežuljkastog i teško prohodnog pobrđa prema Amazonskoj niziji, koja obuhvata oko 63% teritorije Perua. U srednjem dijelu nalazi se više od 500 km duga, i 20 – 50 km široka dolina rijeke Ukajalija, između široko zaravnjenih šumovitih grebena otvara se prema sjeveroistoku, u najzapadniji dio Amazonske nizije.

Peru se nalazi u tri sasvim različita klimatska regiona. Po svojim geografskim koordinatama se nalazi u pojasu tropske i ekvatorske klime. Ali, veliki uticaj na njegovu klimu imaju Humbeltova morska struja koja teče uz obalu, kao i visoki planinski lanci. Zato ovaj dio karakteriše vrlo sušna, čak pustinjska klima. Na takvu klimu utiče i meridijanska cirkulacija vazdušnih masa, koja je paralelna sa glavnim crtama primorskog reljefa. Poljoprivreda je moguća jedino uz rijeke koje se slivaju sa Anda. Oskudne godišnje padavine se uglavnom kreću do 50 mm, a još su neredovne. Nešto vlage donose veome česte magle. I temperature su na obali dosta niske, i naravno jednolične. Na krajnjem sjeveru je prava pustinja Sečura. Južno od 8º geografske širine su naročito česte jake rose i guste magle. Ljetnje temperature su od 21 – 25º C, a zimske 15 – 17º C. Postoji jedna posebna prirodna pojava koja donosi vlagu ovoj regiji, a zovu je El Ninjo. Naime krajem decembra mase tople ekvatorijalne vode počinju da se kreću sa sjevera prema jugu i pokrivaju more svojim tankim slojem tople vode. U pojedinim godinama (prosječno u svakih 7 godina jednom) ta pojava je jača i dugotrajnija. Tada dolazi do rasta temparature na površini mora, dolazi do jakog isparavanja i vrlo jaki pljuskovi se spuštaju se na primorje, toliko jaki da poplave gradove, razaraju puteve, odnose slojeve guana, uništavaju ptice i rasteruju ribe. Međutim, ubrzo se sve smiri i opet nastupaju duge suše koje traju po više godina.

Andi su razvođe između Atlantskog i Pacifičkog okeana. Rijeke Perua izviru u Andima. Zato su u gornjem toku planinske, imaju veliki, ali neiskorišćeni potencijal. Njihov najveći broj pripada slivu Amazona. Rijeke Tihog okeana su uglavnom kratkog toka (do 400 km), a ljeti često presuše. U Tihi okean utiče oko 50 rijeka na teritoriji Perua. Najpoznatije su Santa,Vitor, Čilon i druge. Ipak, ove rijeke imaju veliki privredni značaj, jer dovode vodu za vještačko navodnjavanje poljoprivrednih oaza. Izvorišni kraci Amazona u Peruu su Maranjon, Hualaga i Ukajali. One su se sa pritokama usjekle do 2.000 m duboke kanjone, a za plovidbu se slabo koriste. Pružaju se daleko na zapad tako da su se ponegdje svojim izvorištima približile do na 150 km od obale Pacifika. Preko Amazona, Peru je plovnim putem vezan sa Atlantskim okeanom (3.701 km).

U jugoističnom dijelu je izvor rijeke Madre de Dios, koja je duga 1.110 km, i izvor Purusa – 3.211 km. Na sjeveroistoku su pomenuti izvorišni kraci Amazona: Ukajali sa Apurimakom (2.730 km), Hualaga ili Valjaga (1.100 km) i Maranjon (1.415 km). U unutrašnjosti Anda ima veliki broj slanih i glacijalnih jezera. Visoravan Altiplano u središnjem dijelu nema oticanja u more, jer se rijeke uglavnom ulivaju u jezero Titikaka. Jezero se nalazi na nadmorskoj visini od 3.821 m, i ono je najviše jezero na svijetu, na kojem je moguća komercijalna plobidba. Površina jezera je oko 8 300 km², a dubina je do 304 m. Predstavlja pravo ,,unutrašnje more“. Uz Marakaibo u Venecueli, ovo je najveće slatkovodno jezero u Južnoj Americi. Najveća širina mu je 65 km, a dužina 194 km. Pripada Peruu i Boliviji, i to Peruu veći sjeverozapadni dio. U njega utiče više od 25 rijeka, a ima 41 ostrvo od kojih su neka i gusto naseljena. Od Tihog okeana je udaljeno 250 km. Pruža se od 68º37´ do 70º02´ z.g.d. i 15º13´ do 16º45´ j.g.š. Sastoji se od prostranog centralnog dijela, velikog zaliva na sjeverozapadu i južnog dijela koji je sa centralnim povezan 30 km dugom i 5 – 10 km širokom jezero-uzinom. Obala jezera je stjenovita i strma. Ima više većih zaliva i poluostrva, desetine manjih zaliva, poluostrva i rtova. U ranijoj geološkoj prošlosti jezero je bilo znatno prostranije. Arheološki tragovi (nekadašnja pristaništa) ukazuju da je obalska linija bila kod grada Tiahuanako, koji je danas udaljen od jezera 20 km. Tada je ono bilo i 35 m dublje nego danas. Površina sliva Titikake je 58000 km². Reljef dna je vrlo složen, što najbolje potvrđuje postojanje visoko izdignutih ostrva i duboko spuštenih djelova basena. Voda jezera je slatka ali je zbog velikog isparavanja koncetracija mineralnih materija dosta velika. Boja vode je svijetlo zelena, a providnost osrednja. Temperatura vode zavisi od temperature okolnog vazduha. Srednja godišnja temperatura u mjestu Puno, na zapadnoj obali jezera iznosi 8.4º C, u januaru je najveća (9.3º C), a najmanja u julu (6.2º C). Srednja godišnja temperatura površinskog sloja jezerske vode je 11º C. Za vrijeme toplijih januarskih dana jezerska voda se zagrije do 16º C. Sjeverni dio jezera je topliji od južnog. Tokom zime temperatura vode se od površine do 20 m dubine smanjuje samo za 1º C, i to vrlo postepeno. Tokom ljeta na dubini od 20 – 40 m javlja se sloj temperaturnog skoka. U njemu se temperatura smanjuje za 5º C, ali se zatim ne mijenja skoro do dna. Titikaka je protočno jezero. Hrani se vodom padavina i pritoka, a gubi je otokom i isparavanjem. Jezero i neposredna okolina dobijaju godišnje 500 – 600 mm padavina. U gradu Puno padne 538 mm godišnje. Maksimum padavina je u ljetnjim, a minimum u zimskim mjesecima. Ljetnje padavine se izlučuju u vidu jakih pljuskovitih kiša koje se javljaju skoro svakodnevno. Snijeg je redovna pojava, ali se zadržava vrlo kratko, dok se na obližnjim padinama ne topi, već gradi lednike. U hranjenju jezera vodom padavine učestvuju sa 39.6 %, a ostatak donose pritoke. Najveće od njih su: Rams, Koata, Ilave i Suhel. Jedina jezerska otoka je rijeka Desaguadero. Međutim, u negativnoj stavci vodnog bilansa Titikake ona učestvuje samo sa 5%. Ostali dio vode gubi se iz jezera isparavanjem. Desaguadero ističe iz južnog dijela jezera i teče na jugoistok. Nivo jezera Titikaka varira godišnje 60 do 100 cm. Maksimalni vodostaji su u februaru i martu a minimalni u avgustu i septembru. Porijeklo imena Titikaka je nepoznato. Prevodi se kao ,,Kamena puma“, zato što oblikom podsjeća na pumu koja lovi zeca, kombinujući riječi lokalnih jezika Kečua i Ajmara. Među lokalnim stanovništvom postoji nekoliko imena. Četvrtina jezera na jugu odvojena je od glavnog dijela Tikvina moreuzom. Peruanci manji dio zovu Malo, a veći Veliko jezero, a Bolivijci manji Huinajmarka, a veliki Čukito.

Njegova priobalna zona i neka ostrva naseljena su odavno. O tome najbolje svjedoče spomenici domorodačke kulture iz VI i VIII vijeka. Evropljani su otkrili jezero tek 1535. godine, od strane španskog istraživača Almagroa. Neka od sadašnjih naziva u priobalnom pojasu imaju gradski izgled i funkcije. Na peruanskoj strani poznat je grad Puno. To je jezersko pristanište, povezano željeznicom sa gradom Moljendo (lukom na Tihom okeanu). Priobalni pojas jezera poznat je kao jedan od centara Inka Indijanaca. Neke legende pominju hramove sa mnogo zlata na dnu jezera. Da bi to provjerio poznati francuski okeanolog Žak Kusto je dva mjeseca tokom 1968. godine sa svojom ekspidicijom istraživao dno, ali nije našao ništa od građevina i zlata. Ali ekspedicija je pronašla na dnu neke korisne rude i uspjela da se spusti do dubine od 230 m.

Titikaka je poznata i po stanovništvu koje živi na Urosima (devet vještačkih ostrva sastavljenih od plutajuće trske). Ova ostrva su postala glavna turistička atrakcija Perua. Druga turistička atrakcija je ostrvo Takvile, sa drugom domorodačkom zajednicom. Stanovnici ovog ostrva su poznati po rukom tkanim tekstilnim proizvodima koji spadaju među najkvalitetnije zanatske proizvode Perua.

Biljni svijet Perua, varira u zavisnosti od klime i nadmorske visine. U obalnom pojasu dosta su rasprostranjene pustinje dok više vegetacije ima samo u riječnim oazama i u pojasu magle iznad obale. Znači ovdje je najrazvijenija kserofitna vegetacija, karakteristična za pustinje i polupustinje (posebno kaktusi). Na visoravnima preovladava visokoplaninska stepa sa busenastim travama i niskim grmljem. Prema sjeveru prelazi u visokoplaninske pašnjake – paramos. U južnom dijelu granica snijega je na oko 6.000 m, a prema sjeveru se spušta na manje od 5.000 m, zbog veće količine padavina. U Andima je dakle, vegetacija mnogo bujnija. Na sjeveru su čak i guste tropske šume, a prema jugu prelaze u travne stepe, trnovito i smolasto grmlje i polupustinjsko rastinje. Treba pomenuti i skrab i paprate. Ispod 3.000 m nadmorske visine uspijevaju agrumi, banane i šećerna trska, a između 3.000 i 4.000 m žitarice. Na istoku se nalaze prostrane tropske kišne šume koje zauzimaju 51% površine. Ovdje rastu palme, kaoučukovac, kininovo drvo, kokain, mahagonija, činčona, kokos, vanila, itd. Ove šume odlikuju se velikom gustinom i neprohodnošću. Rijeke koje se probijaju ovuda su jedine saobraćajnice kroz šumsku oblast. Ogroman broj vrsta drveća je tu prisutan. Neke vrste drveća rastu i do 60 m visine. U njihovoj sjenci raste više spratova raznih vrsta nižeg drveća, te mnogo grmlja i prizemnog bilja. Životinjski svijet je naravno najbogatiji na istoku. Tu su pronađene razne vrste majmuna, papagaja, jaguar, aligator, pirane u rijekama, krokodili, zmije. Tu žive opasni mravi i razne vrste insekata. U višim djelovima žive lama, alpaka, jeleni, pume, vukovi, medvjedi i lisice. More je bogato raznim vrstama riba, koje donosi hladna Humboltova struja.

Geografsko – društvene odlike

Peru je teritorija na kojoj su se hiljadama godina razvijale civilizacije. Prvi naseljenici su se pojavili 20.000 do 10.000. godina prije nove ere. Prva razvijena kultura bila je kultura Čavin, nazvana po arheološkom nalazištu Čavin de Huantar. Ona se razvijala od oko 800 do 300. godine p.n.e. Kasnije je na sjevernoj obali nastala kultura Moče (I – VII vijek), na južnoj obali Naska (III v. p.n.e. – 600. g), u južnom uzvišenju Pukara (III v. p.n.e. – 200. g). Oko 600. godina sa prostora jezera Titikake proširila se kultura Tiavanako (do XIII vijeka), a u središnjem dijelu uzvišenja srodna joj je bila kultura Vari (600 – 1000 godine) sa središtem kod Ajakuča. Oko 120. godine na sjevernoj obali nastala je jaka država Čimu, sa središtem Čan Čanom, koji su oko 1460. godine osvojile Inke. Svi ovi narodi, kao i drugi u Americi, potomci su lovaca i sakupljača koji su prešli Beringov kopneni most.

Otprilike oko 1200. godine, nova grupa ljudi pojavila se kao dominantna sila u Andima. Ovaj narod je govorio kečujskim jezikom. Njihova prijestonica je bila Kusko, koja se nalazila na visoravnima Anda. Odatle su Inke počele širiti državu prema sjeveru i jugu, i proširili su svoj uticaj na skoro cijeli zapadni dio Južne Amerike. Civilizacija Inka je bila najrazvijenija civilizacija prije Evropljana u Južnoj Americi. Znali su za stalnu zemljoradnju sa vještačkim navodnjavanjem i đubrenjem. Prostrane terase izgrađene po planinskim stranama po svom tehničkom ostvarenju i danas izazivaju divljenje. Gradili su dobre puteve, od kojih neki i danas služe. Gajili su domaće životinje lamu i alpaku, pravili su tkanine, proizvodili metal, posebno bakar. Svoj vrhunac ova civilizacija je dostigla za vrijeme vladavine Huaina Kapaka (1493 – 1525). Tada se pružala od srednjeg Čilea do Ekvadora. Poslije njegove smrti počele su bitke za nasledstvo. Ali, baš u to vrijeme dolaze Španci. Opunomoćenik španske krune Francisko Pizaro, sa samo 180 vojnika, dva mala topa, i 27 konja, 1533. godine došao je do Kuska i na prevaru ubio Ataualpu (vladara Inka), koristeći se lošim stanjem u redovima Inka poslije smrti Kapake. Godine 1534. godine Pizaro osniva Limu, budući glavni grad Perua. Pokoravajući zemlju surovo su slamali otpor nekada jake vojne organizacije i nemilosrdno su gušili ustanke, od kojih je najveći bio pod Manko Kapakom II, 1535 – 1537. godine. Španija je 1542. godine proglasila vicekraljevinu Peru, sa centrom u Limi. Zbog rudnika srebra i drugih bogatstava, Peru je postao jedan od najvažnijih ekonomskih baza osiromašene kolonije. Međutim, došlo je relativno malo doseljenika iz Evrope. Nova vlast stvara privredne odnose po evropskom uzoru, sprovodeći ih sa velikom surovošću. Hiljade Indijanaca podvrgnuto je najsurovijoj eskploataciji u rudnicima i na plantažama. Uskoro, Španci dovode i desetine hiljada robova iz Afrike.Tek u vrijeme generala Ramona Kastilje, sredinom XIX vijeka, Peru se počeo privredno razvijati. Od 1879 – 1883. godine umiješao se u tzv. šalitreni rat, stavio na stranu Bolivije, a protiv Čilea. U ratu je izgubio šalitrom bogate južne pokrajine Tarapaka, Arika i Tekna, koju mu je Čile vratio tek 1929. godine. Dalja politička istorija se svodi na smjenjivanje vojnih hunti i diktatora. Peru je 1910. godine morao prepustiti Brazilu veći dio nizije u Amazoniji, ali je u ratu sa Ekvadorom 1940 – 1942. godine, dobio velika prostranstva sjeverno od Ikitosa, bogata naftom i zemnim gasom. Godine 1924. Viktor Raul Aja de la Tore osnovao je populistički socijdemokratski Američki narodni revolucionarni savez (APRA), koji je tražio ista prava za sve građane. Peru je 1942. godine objavio rat silama osovine. Poslije rata političke prilike su se nijesu popravile. Godine 1965. počela je da djeluje ljevičarska maoistička gerilska grupa Sendero Luminoso (svijetli put). Nasiljem je zastrašivala seosko stanovništvo, ali joj vojna hunta nije mogla stati na kraj sve do ubistva njenog vođe Abimalea Guzmana, 12. septembra 1992. godine. Godine 1979. Peru je dobio novi ustav, a na demokratskim izborima poslije 11 godina vojne diktature opet je pobijedio Belaunde Teri (1980 – 1985). Međutim, ni on, ni njegovi nasljednici nijesu uspjeli da izvuku Peru iz sve teže privredne i socijalne krize (1989 – 60% nezaposlenih), obustave nasilje i hiperinflaciju. Na izborima 1990. godine pobijedio je Alberno Fudzimori (do 2000). Peru je poslije mnogo godina propadanja, 1993. godine prvi put opet doživio privredni rast. Godine 1995. nakon zakona o amnestiji, predalo se više od 6.000 pripadnika ,,Svijetlog puta“, čime je uglavnom završen krvavi Gerilski rat (1980 – 1994. godine, oko 27.000 žrtava). Godine 1992. predsjednik Fudzimori je raspustio skupštinu, poništio ustav i uveo predsjedničku diktaturu da bi ojačao privredu i suzbio korupciju i kriminal. Godine 1995. je ponovo izabran za predsjednika. Iste godine došlo je do oružanog sukoba sa Ekvadorom oko granica. Fudzimori je protivustavno i treći put nastupio na izborima 2000. godine i pobijedio, ali ga je skupština novembra 2000. godine smijenila. Na izborima 3. juna 2001. godine pobijedio je Alehandro Toledo Manrike, i postao prvi izabrani predsjednik Perua indijanskog porijekla.

Po popisu iz 2017. godine, u Peruu je živjelo 31.036.656 stanovnika, i po tome je Peruu bio na 40. mjestu na svijetu. Gustina naseljenosti iznosi oko 24,1 stanovnika na kilometru kvadratnom. Osim Bolivije i Gvatemale, Peru je jedna od tri američke države sa većinskim indijanskim stanovništvom. Od ukupnog broja stanovnika, 45% je indijanskog porijekla. Od toga je Kečua 40%, a Ajmara 5%. Mestici čine 37% stanovništva, Evropljani 15%, a ostalih 3% su afričkog ili azijskog porijekla. U Peruu prestaje ono tipično priticanje crnaca koje je karakteristično za sjevernije zemlje. U novijim migracijama ističu se Japanci, Kinezi, Italijani i Amerikanci (SAD). Kečui žive na uzvišenju, u okolini jezera Titikake žive Indijanci Ajmara, a u kišnoj šumi Amazonske nizije živi oko 40.000 šumskih Indijanaca (Tukani, Pani i Aravaki).

Poslije 1950. godine broj stanovnika se vrlo brzo povećavao, jer se mortalitet zbog boljeg zdravstva smanjio, ali osamdesetih i devedesetih godina XX vijeka taj porast se umirio. Sada natalitet iznosi 22.3‰, mortalitet je 6.1‰, a prirodni priraštaj je 16.2‰. Smrtnost novorođenčadi iznosi 36.5‰, a prosječni godišnji porast stanovništva (1998 – 2003) iznosi 1.6%. Očekivana dužina života za žene je 71.2 godine, a za muškarce 66.5 godina. Udio stanovništva mlađeg od 15 godina je 33.4%, a starijeg od 60 godina iznosi 7.3%. Potomci španskih doseljenika iz kolonijalnog perioda (kreoli) čine najbogatiji sloj stanovništva (oko 2%), i sa dijelom mestika srednji sloj (oko 20%). Socijalne razlike između malobrojne bogate elite i vrlo siromašne većine (Indijanci i dio mestika) su velike. Službeni jezici su španski i kečua. Pismeno je 90.9% stanovnika. Prema vjeroispovjesti 96% stanovništva su katolici, a 4% protestanti. Gradsko stanovništvo čini 73.1%. Poslije 1950. godine veoma je intenzivno bilo preseljenje iz unutrašnjosti u veće gradove. Godine 1950. bilo je 36% gradskog stanovništva, a 1995. godine – 71%. Najviše se doseljavaju u Limu, gdje pola stanovnika živi u naseljima straćara (tzv. barijadas). Tradicionalni centar indijanske naseljenosti nalazi se na visoravni. Tamo je 1940. godine živjelo oko 65% stanovništva, dok danas samo 35%; zbog brzog širenja gradova u priobalnom pojasu. Na obali živi više od 50% stanovnika. Veći gradovi su: Lima (6.9 mil. stanovnika, šire gradsko područje oko 8.5 mil. st), Arekipa (1.006 mil. st), Čikljajo (738.000 st., šire područje 930.000), Truhiljo (682.000 st), Ikitos (371.000 st), Čimbote (336.000 st), Huankajo (327.000 st), Piura (325.000 st), Kusko (350.000 st) itd.

Geografsko-ekonomske odlike

Za privredni razvoj Perua, sve do 1960. godine XX vijeka, bila je karakteristična usmjerenost prema izvozu, uglavnom poljoprivredni proizvodi i rude. Tek poslije toga, država je počela da uvodi visoke carine na izvoz industrijskih proizvoda i da podstiče domaću industriju robe za široku potrošnju. Težište privrednog razvoja već početkom XX vijeka preselilo se u priobalni pojas, koji je krajem vijeka vodeći, kako u poljoprivredi (veliki sistemi za navodnjavanje), tako i u indrustriji i u ostalim djelatnostima. Većina radnih mjesta van poljoprivrede skoncetrisana je na području Lime. Sedamdesetih i osamdesetih godina XX v. Peru je proživljavao tešku privrednu i socijalnu krizu. Predsjednik Fudzimori strogom politikom stabilizacije 1993. godine uspio je da ponovo podigne privredni rast. Narednih godina razvoj privrede je znatno oscilirao (1998. godine i zbog posljedica vremenske nepogode El Ninjo).

Kada su savladane gerilske grupe, ponovo se razvio i turizam. Međutim, uprkos tome Peru ostaje i dalje zemlja u razvoju, sa puno siromašnog stanovništva (pola stanovništva živi ispoda granice siromaštva), sa velikom nezaposlenošću (oko 56% bez stalnog posla), i spoljnim dugom 2004. godine od 29.9 milijardi dolara. Prema DBP najvažnije djelatnosti su industrija i rudarstvo (19.9% DBP), ali se više od trećine stanovništva bavi poljoprivredom (8% DBP). Zadnjih godina ekonomija je znatno privatizovana, što je dovelo do monopolske dominacije sjevernoameričkih koncerna i evropskih firmi na tržištu.

Peru ima 4.2 mil. ha oranica i trajnih zasada, što čini oko 3.3% površine zemlje. Livade i pašnjaci zauzimaju 27.1 mil. ha, ili 21,1% površine. Od 1970. do 1988. godine oranice i trajni zasadi povećali su se za više od trećine, prije svega širenjem navodnjavanih površina u priobalnom pojasu (1.7 mil. ha). Izvozno orjentisana poljoprivreda zgusnuta je u priobalnom pojasu. Tu je nekada bilo najvažnije gajenje šećerne trske (970.000 t šećera) i pamuka (52.000 t vlakana). Sada je međutim, sve važnije gajenje povrća i voća za izvoz. Špargla (187.000 t, drugo mjesto u svijetu), stočni pasulj, pasulj, prokelj, crni luk, bijeli luk, mango (160.000 t), narandže (308.000 t), limun (225.000 t), jabuke (135.000 t), pasiflora (95.000 t), stono groždje (138.000 t), su najvažniji predstavnici voća i povrća. Vrlo je rašireno i gajenje pirinča za domaće potrebe (2.14 mil. t), kukuruz, manioka, pšenica, ječam. Na istočnoj strani Anda važno je gajenje kafe (172.000 t, na desetom mjestu u svijetu), a takođe i koke (oko 30.000 ha). Lišće koke koristi se u ishrani. Po nekim podacima, pod ovom biljkom se nalazi 121.000 ha, po čemu je Peru najveći proizođač koke na svijetu. Oko 85% proizvodnje koke odlazi na ilegalnu trgovinu drogom. Ovim poslom izdržava se oko 200.000 sitnih seljaka. Dio listova koke koristi lokalno indijansko stanovništvo, a većina se tajno prerađuje u kokain (2003. godine – 15 t). On donosi 300 – 600 miliona dolara godišnje. Na uzvišenju preovladava sitna poljoprivreda (kukuruz, krompir, ječam, itd) u kombinaciji sa stočarstvom. Gaje se lame, alpake, ovce, svinje, goveda (goveda 3.9 mil, ovce 11.9 mil, svinje 2.4 mil).

Zbog hladne Humboltove morske struje u svom 200 milja širokom pojasu teritorijalnih voda ima veoma bogata ribolovna područja, ali se ulov ribe zbog pretjeranog ulova smanjuje (ograničenja od 1995. godine). Svakih nekoliko godina ribarstvo pogodi vremenska nepogoda El Ninjo, i tada se ulov prepolovi (zadnji put to se desilo 1997/98). Godišnje se ulovi oko 8 mil. t ribe (1998. godine – 4.5 mil. t, odnosno peto mjesto na svijetu). Najviše se ulovi inćuna, koji se prerađuju u riblje brašno. Godišnje se izveze 1.6 mil t ovog brašna što predstavlja oko 12% vrijednosti izvoza. Glavne ribarske luke su Čimbote, Supe, Kaljao, Tambo de Mora, Pisko i Ilo.

Oko 1970. godine ukupna površina šumskog zemljišta iznosila je oko 87 miliona ha (podaci FAO-a). Koristilo se svega nešto preko 1 milion ha. Na šumsko zemljište otpadalo je oko 57% zemlje. Šume obuhvataju istočne padine Anda i nizije područja Amazona. Glavna površina šuma nalazi se u području basena Amazona gdje ima više od 40 miliona ha. U Peruu se koristi vrlo mali broj vrsta. Od ukupne proizvodnje oko 85% otpada na pet vrsta, od toga Cedrela 40%, Svietenia 13% i Podocarpus 11%. Peru danas ima 65.2 mil. ha šuma, što čini oko 50.7% njegove površine. Ali iskorišćavanje drveta u tropskoj kišnoj šumi na istoku je skromno zbog nedostupnosti. Na visoravnima su ponegdje rašireni zasadi eukaliptusa za domaću upotrebu (gorivo, drvna građa). U poljoprivredi je zaposleno oko 37% radne snage.

Rudno blago Perua iskorišćavalo se još u vrijeme prije Inka. Peru spada među sedam najvažnijih rudarskih država na svijetu. Tome treba dodati da su mnoga nalazišta potpuno neiskorišćena. Sedamdesetih i osamdesetih godina XX vijeka rudarstvo je nazadovalo zbog nedostatka kapitala, ali povoljnim ponudama devedesetih godina XX vijeka, ponovo je privučen strani kapital, kojim se otvaraju i nova nalazišta.

Najvažnija je proizvodnja bakra, 843.000 t, odnosno četvrto mjesto na svijetu. Uglavnom je u vlasništvu južnoperuanske korporacije za bakar (SPCC). Glavni površinski kopovi su Kuahone i Tokepala, a ostali rudnici su: Sero Verde, Tintaja i Kusko. U Peruu počinje tzv. ,,bakarni pojas“ Južne Amerike, koji se proteže duž zapadnog podnožja Anda, od sjevernog Perua do srednjeg Čilea. Peru je i jedna od vodećih država u proizvodnji cinka (1,22 mil. t, tj. treće mjesto na svijetu), olova (298.000 t, odnosno četvrto mjesto na svijetu). Najviše se dobija iz rudnika Sero de Pasko. Peru je poznat i po proizvodnji zlata, 157 t, odnosno šesto mjesto na svijetu, posebno iz rudnika Janakoča, kod Kahamarke. Takođe je poznat i po proizvodnji srebra, 2.687 t, tj. drugo mjesto na svijetu. Srebro se uglavnom dobija u manjim i srednjim rudnicima i iz rude olova i cinka u Sero de Pasku. Peru je jedan od najvećih svjetskih proizvođača kalaja, bizmuta, i arsena, kopa se i ruda gvožđa (Markona kod Naske na jugu), molibden, kselen i telur, kao i volfram, vanadijum, živa, kadmijum, mangan, uranova ruda.

Sedamdesetih i osamdesetih godina XX vijeka značajno slabi dobijanje nafte (5 mil. t), zbog brzog smanjenja zaliha u Amazonskoj niziji na sjeveroistoku. Naftovod vodi odatle do luke Bajobara. Trećina nafte dobija se u priobalnom pojasu na krajnjem sjeveru – Talara.

U predgorju Anda, istočno od Kuska nalazi se veliko gasno polje Kamisea. Instalisana snaga elektrana Perua iznosi oko 6.000 MW. U hidroelektranama se dobije 84% električne energije. Hidroelektrane su većinom izgrađene na rijekama koje gravitiraju prema Tihom okeanu. U termoelektranama se dobija oko 14% električne energije.

Industrija se počela razvijati tek za vrijeme i poslije II svjetskog rata. Najstarije industrijske grane su obojena metalurgija i prerada ribe. One su izrazito usmjerene prema izvozu. Tek poslije 1950. godine počela se razvijati i laka industrija robe za široku potrošnju, kao i neke grane teške industrije, npr. željezara u Čimboteu i Pisku, hemijska industrija u Kaljau, elektrotehnička industrija u Limi. Grad Ikitos je centar pilanske industrije i mjesto utovara drveta i ostalih proizvoda šumarstva. Proizvodi se prevoze Amazonom kroz Brazil do okeana. Značajne količine drveta se otpremaju preko Anda na Pacifičku obalu. Peru je proizvodio oko 1970. godine 43.000 tona celuloze iz sirovine koja nije drvo (bagasa). Imao je oko 150 pilana, ali su rijetke među njima prave industrijske pilane. Uglavnom su locirane u istočnom dijelu Perua, na pritokama Amazona. Industrija celuloze se zasniva na bagasi, a industrija papira na bagasi i uvezenoj celulozi. Veliki lokalni ekonomski značaj ima proizvodnja čicle i palo rosa ekstrakta. Ukidanje većine uvoznih ograničenja devedesetih godina veoma je pogodilo neke industrijske grane, dok su se neke prilagodile prilikama na svjetskom tržištu, kao što je tekstilna industrija. Poslije Drugog svjetskog rata počela je eksploatacija željezne rude, i to u srednjem dijelu obale, uz podršku japanskog kapitala. Proizvodi se oko 5 mil. t. Većina se izvozi, a dio se prerađuje u čeličani u Čimboti. Tu je smještena i industrija crne metalurgije, sa proizvodnjom od oko 60.000 t sirovog gvožđa i 66.000 t čelika (1960). Više od 70% radnih mjesta u industriji nalazi se na širem području Lime i njene luke Kaljaa. To su tekstilna, prehrambena, hemijska, elektrotehnička, duvanska, industrija gume, i druge. Prehrambena industrija je razmještena i po drugim priobalnim gradovima: riblje brašno, konzerve, šećer, biljna ulja, voće i povrće. Na uzvišenju se neke prerađivačke industrije nalaze samo u većim gradovima: Arekipa, Kusko, Huankajo, Kahamarka. Velike topionice obojenih metala nalaze se u Sero de Pasku (olovo, cink, srebro), La Oroji, Sero Verdeu i u Ilu (bakar), a rafinerije nafte su smještene u Talari, Ikitosu i La Pampilji. U industriji je zaposleno 19% radne snage.

Saobraćaj je u Peruu, zbog planinskog reljefa vrlo otežan, a takođe i u istočnoj niziji. Ovdje je problem saobraćaja teže savladati nego u drugim andskim zemljama. Planine su više i šire, a visoravni izukrštane slemenima i razrivene dolinama, jače nego igdje drugo. Automobilski putevi su 1999. godine bili dugi 49.119 km, od čega asfaltirani 3.942 km. Duž cijele obale Perua prolazi dio Panameričkog puta, od granice sa Ekvadorom do granice sa Čileom, u dužini od 2.601 km. Važan je i put Inka, uzdužni put po uzvišenju od Piure na sjeveru do Puna na jezeru Titikaki (3.193 km) i novija Karatera Marginal de la Selva u istočnom podnožju Anda, od Kahamarke do Puerto Maldonada na rijeci Madre de Dioso (1.688 km). Poprečno u odnosu na Ande pruža se transandski put Lima-La Oroja, Sero de Pasko, Pukaljpa na rijeci Ukajali (717 km) i sjeverni transandski put Olmost-Jurimagvas na rijeci Hualjagi (603 km).

Željeznička mreža je 1958. godine bila duga 4.200 km, od čega je petina bila državna, a ostalo je bilo u vlasništvu Velike Britanije. Pruge Perua spadaju među pruge na najvećim nadmorskim visinama na svijetu. Sa svojim spiralnim tunelima i vijaduktima spadaju u najsmjelija tehnička djela na svijetu. Sada je dužina željeznica 3.642 km, sa širinom kolosjeka uglavnom od 1.435 mm. Glavna pruga je Lima-Huankajo, sa odvajanjem za Sero Pasko. Ovdje se nalazi i najviša željeznička pruga na svijetu, na 4.775 m nadmorske visine (Matarani-Arikipa-Hulijaka), sa odvajanjem za Kusko, a turistički je najposjećenija pruga Kusko-Kiljabamba.

Pomorski saobraćaj je glavni vid saobraćaja u spoljnom prometu. Naročito je porasla važnost poslije Drugog svjetskog rata, zbog izvoza ruda i drugog. Lima se već povezala sa lukom Kaljao, pa je Peru jedina zemlja Latinske Amerike na Pacifiku čiji je glavni grad ,,sišao“ na obalu. Brodovi na međunarodnim linijama, koji plove duž obale Perua redovno pristaju u Kaljao. Peru ima 17 luka za veće okeanske brodove. Osim luke Kaljao, najveće su Ilo (bolivijska slobodna carinska zona od 1992. godine), Pisko, Huačo, Čimbote i Paita. Od 1971. do 1980. godine tonaža trgovačke mornarice je porasla od 350.000 bt na 740.000 bt (698 brodova), da bi u 1992. godini pala na oko 430.000 bt (619 brodova). Putnički saobraćaj se odvija i po jezeru Titikaki. Na istoku je najvažniji plovni put po Amazonu, koji je za veće brodove plovan do Ikitosa. Za manje brodove plovne su i Hualjaga, Ukajali, Madre de Dios i Inambari. Dužina plovnih puteva je 8.808 km, od čega 8.600 km po riječnom sistemu Amazona, a 208 km po jezeru Titikaka.

U Peruu postoji 27 aerodroma sa redovnim putničkim saobraćajem, i više od 300 manjih pista, uglavnom na istoku zemlje. Međunarodni aerodromi su Lima (Horhe Čavez), Arekipa, Kusko i Ikitos. Ovaj vid saobraćaja obavlja oko 50 prevoznika, a najveći su Aero Kontinente, LAN Peru i Taka Peru.

Najvažniji izvozni partneri 2015. godine su: SAD (19,5%), Kina (12,7%), Kanada (7,6%), Japan (7,5%), Čile (5,9%), Švajcarska (4,2%), Španija (4,1%) i dr. U uvozu tu su: SAD (20,5%), Kina (10,8%), Brazil (9%), Ekvador (6,1%), Argentina (5,6%), Čile (5%), Kolumbija (4,8%) i dr.

Peru je manje značajan po broju posjetilaca u odnosu na istočni dio Južne Amerike, i to zbog nižeg stepena razvijenosti, udaljenosti od svjetskih emitivnih područja, i saobraćaja. Ipak, turizam ima veliki značaj i perspektivu. Naročito su važni planinski predjeli Anda, koji su od davnina naseljeni, pa samim tim i bogati spomenicima starih kultura, posebno Inka. Ali, turizam je trpio udare zbog sukoba sa gerilcima, a zatim i zbog epidemije kolere. Ipak turizam se uspješno oporavlja. Peru je 2003. godine posjetilo 931.000 stranih turista. Najprivlačniji su gradovi Inka, Kusko i Maču Pikču, jezero Titikaka i iskopine kulture Inka u priobalnom pojasu. Peruansko primorje ne bilježi dobre rezultate u kupališno-rekreativnom turizmu. Po Andima se nalaze brojni materijalni ostaci razvijenih kultura i civilizacija, što predstavlja vrlo jaku osnovu za razvoj turizma. Osim gradskih naselja i spomeničnih vrijednosti. Atributima turističke atraktivnosti se odlikuju i visoki vrhovi Anda, vulkani, jezera, kao i etnosocijalni motivi (folklor i tradicionalni način života Indijanaca). Država planski podstiče domaća i strana ulaganja u turističke kapacitete, ali razvoj sprečavaju relativno slabe saobraćajne veze i slabo razvijene uslužne djelatnosti. Najveće prirodne ljepote se nalaze u nacionalnim parkovima, dok su brojne kulturne znamenitosti dio svjetske baštine pod zaštitom UNESCO-a.