Priredio: Miroslav
Doderović, Zdravko Ivanović
Struje u Indijskom okeanu se razlikuju od struja u Atlantskom i Tihom okeanu, što je normalno posljedica njegove veličine i položaja. Pošto je Indijski okean najvećim dijelom u južnoj hemisferi, cirkulacije površinske vode variraju za razliku od onih u Atlantskom okeanu i Pacifiku. Od novembra do marta, ekvatorsko cirkulisanje je slično onom u ostalim okeanima sa dvije ekvatorske struje koje se kreću prema zapadu (Južna i Sjeverna ekavatorijalna struja) koje razdvaja istočna ekvatorijalna kontra struja. Sjeverno od polutara leži manji dio Indijskog okeana, koji je pod uticajem sezonskih vjetrova – monsuna. Oni izazivaju morske struje sezonskog trajanja i suprotnih pravaca. Zbog toga u njemu ne postoji Sjeverna ekvatorijalna struja. Južno od polutara leži veći dio Indijskog okeana u kojem postoji, kao i u prva dva okeana zatvoreno kolo struja. Južna ekvatorijalna struja u Indijskom okeanu leži za 10° g.š. južnije nego u Atlantskom i Tihom okeanu, jer je i oblast pasata približno toliko pomjerena ka jugu u ovom okeanu. Ona polazi od zapadnih obala Australije, a izaziva je južni pasat. Brzina joj je velika 0,7–1,2 m/s. Ispred Madagaskara račva se u dva kraka. Prvi skreće na sjever i ljeti se upućuje duž Somalske obale pod imenom Somalijske struje, a zimi se odvaja od obala Zanzibara i povija prema istoku hraneći Ekvatorijalnu povratnu struju, koja postoji samo u zimskoj polovini godine; u ljetnoj polovini godine ta struja ne postoji. Drugi krak Južne ekvatorijalne struje obilazi Madagaskar sa sjevera i skreće na jug kroz Mozambički kanal kao Mozambička struja; ona se produžava u toplu Iglenu odnosno Aguljas struju, čije vode teku brzinom od 4 km/h, dostižući mjestimice i do 8 km/h. Pod uticajem zapadnih vjetrova Iglena (Aguljas) struja skreće ka jugoistoku i spaja se Driftom zapadnih vjetrova odnosno sa Južnom spoljnom strujom. Njen veći dio prolazi južno od Australije u Tihi okean, a manji skreće na sjever kao hladna Zapadna australijska struja, koja potom dospijeva u oblast južnog pasata i hrani Južnu ekvatorijalnu struju. Između desne strane Zapadno-australijske struje i australijskog kopna teče prema jugu ogranak toplih ekvatorijalnih pacifičkih voda. Zbog toga duž zapadne obale Australije nijesu niske temperature, niti postoje česte magle, kao duž zapadnih obala Južne Amerike i Južne Afrike.
Slika 1. Struje u Indijskom okeanu
U sjevernoj polovini Indijskog okeana obrazuje se za vrijeme zimskog monsuna Zapadna monsunska struja. Ona počinje od obala Sumatre. Manji dio njenih voda ulazi u Bengalski zaliv i Arabisko more, a veći odlazi do afričke obale, gdje se spaja sa vodama koje dolaze iz Arabiskog mora i skreću ka jugu, stvarajući Južnu somalsku struju. Poslednja skreće ispred Zanzibara prema istoku i hrani Ekvatorijalnu povratnu struju (zajedno sa sjevernim krakom Južne ekvatorijalne struje). Za vrijeme ljetnjeg monsuna, od aprila do septembra, jugozapadni monsun stvara Istočnu monsunsku struju. Ona u suštini predstavlja nastavak sjevernog ogranka Južne ekvatorijalne struje, odnosno Somalijske struje, a nosi vode iz Arabijskog mora duž Malabarskog primorja i južno od Cejlona do Sumatre. Brzina joj je dosta velika – prosječno 1 m/s.
Objavljen: Doderović, M., Ivanović, Z. (2008). Okeanografija-Geografski aspekti.
Nikšić: Geografski institut Filozofskog fakulteta, 248-249.
