Priredio: Miroslav Doderović, Zdravko Ivanović
Tihi okean je najveći 179 x106 km2 i najdublji ( 11 022 m) dio Svjetskog mora. Ovalnog je oblika i širi se između Sjeverne i Južne Amerike na istoku, Azije i Australije na zapadu, te između mora polarnih krajeva na sjevernoj i južnoj hemisferi. Prostorni pojam Tihog okeana određuje se kombinovano, na osnovu prirodno-geografskih mjerila i drugih dogovorenih kriterijuma. Naziv "Tihi" potiče od španskog naziva"El mar pacifiko". Upotrebljen je u prvoj polovini XVI vijeka kada su hrabri mornari pod vođstvom Magelana, na prvom uspješnom putovanju oko zemlje (1519 - 1522) plovili čak 110 dana izuzetno mirnim tropskim morem. Pojam se prostorno odnosi samo na mali dio okeana u sklopu njegovih današnjih granica. Geografska stvarnost potpuno je drugačija, štaviše suprotna. Između Tihog i Atlantskog okeana, a prema morima oko Antarktika, uzima se kao granica spojena crta koja prolazi meridijanom 67016′ zapadno od Rta Horna na krajnjem jugu Južne Amerike. Granica između Tihog i Indijskog okeana kreće se 1470 istočno (146055′) između Antarktika i u nastavku obalama južne i zapadne Australije do Rta Talbot pa malim Sunda ostrvima na Javu, te kroz Sunda vrata preko istočnih obala Sumatre i na kraju sa Malajskim poluostrvom. Između Tihog okeana i Sjeverno ledenog mora granicu čini linija preko najužeg dijela Beringovog prolaza od Rta Dežnev do Rta Prince of Valesa. Unutar tih granica i prema rezultatima novih mjerenja (Menard - Smith 1966), Tihi okean sa okolnim morima zauzima više od polovine Svjetskog mora 51%.
Karta 1. Tihi okean
Najveća specifičnost je njegovo prostranstvo. U Tihom okeanu mogu se komotno smjestiti sva kopna naše planete i da ostane dovoljno mjesta za još jednu Afriku. Najveći je u smjeru zapad- istok. Impresivne su, na primjer, udaljenosti od sjevero-zapada do jugoistoka, približno16 hiljada kilometara ili od jugozapada prema sjeveroistoku oko 12 hiljada kilometara. Od Panamskog kanala pa do morskih prilaza ostrvima Indonezije udaljenost je oko 16 500 km. Između luka Valparaiso (Čile) i Sidneja (Australija) udaljenost je 11 500 km. U sjevernom dijelu Tihog okeana između najvećih luka Tokija (Japan) i San Franciska (SAD) udaljenost se smanjuje, ali iznosi oko 8 200 km. Tihi okean je mnogostruko specifičan. Svi kontinenti sa svojim uzvišenjima iznad mora potonuli bi u njegovim dubinama, a najviši vrh kopna Mont Everest (8 848 m ) nestao bi u Marijanskoj potolini (11 022 m).
Shvatljivo je onda zbog čega je tom dijelu Svjetskog mora 1752. godine francuski geograf Phillippe Bauche dodijelio ime Veliki okean. Njegovo dno je pretežno sastavljeno od okeanske Pacifičke ploče. Postoje rasjedi u pravcu jugozapada i u istočnom Pacifiku ka sjeveru. Ima veliki broj ostrva, podmorskih planina, rasjednih oblika kao i driftova, a gradi i ogromne ostrvske planinske vijence sa aktivnim vulkanizmom (Havajska ostrva). U zapadnom Pacifiku postoje potoline sa velikom dubinom (Japanska, Marijanska, Filipinska, Tonga, Kermadec), čak do 10 km (najdublja potolina je Marijanska 11 022 metara ). Pacifik je sa dva moreuza, 40 metara dubokim Beringovim na sjeveru i Drejkovim prolazom na jugu, povezan sa Atlantskim okeanom. Živa vulkanska aktivnost praćena brojnim potresima uz katastrofalne tropske ciklone su gotovo svakodnevna pojava u moru i na obalama "vatrenog kruga Pacifika". Značajne socio ekonomske promjene u primorjima Tihog okeana mogu se pratiti tek u savremenom razdoblju. Tihi okean spada u prirodno najživlje, a društveno i privredno u vrlo dinamične, djelove Svjetskog mora. Za Tihi okean prokopavanje Panamskog kanala (1904-1914 god.) imalo je značaj prekretnice. Kanal je dovršen i pušten u promet 1914. godine a službeno otvoren 1918. god. Od tada počinje njegovo uključivanje u međunarodne pomorske prometne tokove i savremene razvojne procese.
Objavljen: Doderović, M., Ivanović, Z. (2008). Okeanografija-Geografski aspekti. Nikšić: Geografski institut Filozofskog fakulteta, 54-59.
