Priredio: Miroslav Doderović, Zdravko Ivanović
Pored oscilacionih talasa, gdje se vodene čestice kod talasnog brežuljka kreću unaprijed, a kod doline unatrag, postoji i drugi tip talasa, koji je naročito razvijen u plitkim vodama, blizu kopnenih obala. To su talasi translacije, gdje se sve čestice kreću unaprijed, u pravcu širenja talasa, i ne nalaze nikakvu naknadu u
retrogradnom kretanju. Oni ne moraju biti samostalne tvorevine, jer najčešće nastaju preobražajem talasa oscilacije pri njihovom bliženju obalama. Talasi
translacije imaju isti oblik kao kad se u mirujuću tečnost baci veći kamen ili kada preko mirne vode prolazi barka. Tada se po vodenoj površini valja jedan jedini talas i sve više se bliži obali.
Cijeli talas je izdignut iznad površine mirne vode i ne pokazuje dolinu, kao drugi sastavni dio svakog oscilacionog talasa. Neposredno prije i poslije prolaska translacionog talasa vodena površina i dublje čestice mogu ostati mirni, ali se pri samom prolasku počnu prvo izdizati, a poslije postepeno spuštati do prvobitnog nivoa. One su u horizontalnom pravcu prenesene unaprijed i tu ostaju. Sve čestice su premještene do iste daljine, ali je kod svake dublje vertikalno izdizanje sve
manje, da bi u izvjesnoj dubini prestalo svako kretanje, osim, možda, čisto horizontalnog. Kod tih se talasa događa stvarno i stalno prenošenje vode unaprijed
do relativno neznatne daljine, dok se propagacija talasnog oblika može proširiti do nesrazmjerno veće udaljenosti. Posljedica takvog kretanja bi bilo istinito
prenošenje pijeska i sitnijeg šljunka u pravcu propagacije talasnog oblika, jer se kod traslacionoh talasa i vodene čestice pri dnu kreću unaprijed, kao i površinske, a osim toga njima je prenesena i cijela energija talasa. Sasvim je drukčije sa oscilacionim talasima. Kod njih se tek polovina energije prenese unaprijed propagacojm profila, kretanje čestica se sa dubinom dosta brzo smanjuje. Na ravnom i plitkom dnu bi se mogao pomicati pijesak unaprijed i natrag, mada bi na kraju krajeva ostao na istom mestu. Sve to ukazuje da talasi translacije imaju veliki značaj u modifikaciji žala.
Kad talasi ulaze u plitke vode visina im se povećava, brzina i dužina im se smanjuju, ali perioda ostaje nepromijenjena. Opšte je poznata činjenica da se u plitkim vodama kreću sporije no u dubinama, ali su formule proračunavanja manje jednostavne, jer se moraju primijeniti na promjenljive dubine dna. U slučaju da je talas hiljadu puta duži od dubine dna brzina bi mu bila proporcionalna drugom korijenu dubine, i jednaka brzini, koju bi imalo izvjesno tijelo kad bi slobodno palo za onoliko metara, kolika je polovina dubine vode. Dužina kod tipskih talasa translacije mjeri se od tačke gdje talas počinje da se diže iznad mirujuće vodene površine do tačke gdje se pri propagaciji zadnja strana dodirne sa nivoom morskog ogledala. Nju je u prirodi veoma teško odrediti, ali je mjerenjima na vještačkim talasima utvrđeno, da se smanjuje i proporcionalno mijenja sa dubinom, i da je oko šest puta veća od dubine tečnosti ispod ravni mirovanja. Najzad, visina talasa može biti skoro jednaka dubini vode, pri neporemećenoj morskoj površini, ali nikako ne može biti veća, jer se talas izlomi čim mu visina postane jednaka dubini dna.
Objavljen: Doderović, M., Ivanović, Z. (2008). Okeanografija-Geografski aspekti. Nikšić: Geografski institut Filozofskog fakulteta, 218-219.
