Priredio: Miroslav Doderović, Zdravko Ivanović
Atlantski okean je drugi po veličini okean na Zemlji. Leži izmedju Evrope i Afrike na istoku i Sjeverne i Južne Amerike na zapadu. Atlantski okean ( 82,440.00 km2 ) sa svim morima koja mu pripadaju ima površinu oko 106,000 000 km2. Njegovo ime po svoj prilici potiče od potonulog kopna Atlantida, koje je prema predanju antičkih naroda postojalo zapadno od Gibraltara i potonulo prilikom zemljotresa. Pojedini njegovi djelovi zvali su se različito, a sjeverni dio zvao se Mar del Norte sve do druge polovine XVI vijeka kada ga je holandski kartograf Merkator nazvao Atlantski okean. Medutim, ime Atlantski okean za sve njegove djelove, upotrebio je prvi put njemački geograf Bernhard Varenius 1650. godine, a geografsko društvo u Londonu potvrdilo 1845. godine. Atlantski okean se nalazi izmedu starog svijeta, Evrope i Afrike na istoku i novog svijeta - Sjeverne i Južne Amerike na zapadu. Njegova istočna granica prema Indijskom okeanu ide do Iglenog Rta na krajnjem jugu Afrike i dalje ka jugu dvadesetim meridijanom istočno od Griniča koji ga odvaja od Indijskog okeana. Medutim njegovu južnu granicu na zapadu čini Rt Horn na krajnjem jugu Južne Amerike, a odatle granica ide 67 meridijanom zapadno od Griniča. Ovaj meridijan istovremeno čini granicu izmedu Atlantskog i Velikog okeana, gdje se oni naširoko spajaju. Sa sjevera (prirodna granica) ide podmorskim bilom blizu 66 uporednika i počinje od Devisovog Kanala - istočno od Grenlanda pa preko Islanda, Farskih Ostrva do Šetlandskih Ostrva. Na jugu se pruža do Antarktika.
Karta 1. Atlanski okean
Najveća dubina od 9.218 m izmjerena je u dubokoj potolini sjeverno od Portorika, dok prosječna dubina iznosi 3.320 m. Izduženog je oblika, a obale su mu gotovo paralelne među sobom. Sredinom Atlantika, od Islanda na severu do ostrva Buve na jugu, proteže se Centralni atlantski prag, koji ima oblik slova S. Leži na dubini 2-3.000 m i dijeli basen Atlantskog okeana na dva dijela. Na Centralnom atlantskom pragu se nalazi veći broj vulkanskih ostrva (Azorska, Tristan da Kunja, Ostrvo Sv. Jelene itd). Sa salinitetom od 35,4%o Atlantski okean je najslaniji na Zemlji. Salinitet varira od 32 do 37,25%o. Ima najveću providnost vode i ona u Sargaškom moru iznosi 66,5 m. Prosječna površinska temperatura vode iznosi 16,90C. Najviša je u tropskom pojasu, gdje se kreće od 27 do 280C, a najniža oko 60-tog stepena južne geografske širine, gdje iznosi -10C. Razlika između plime i osjeke u zalivu Fandi (Sev. Amerika) dostiže 21 m, što je najveća razlika u veličini morskih doba u Svjetskom moru. U sjevernom i južnom dijelu Atlantskog okeana postoje po dva zatvorena kola morskih struja. Od svih struja najveći značaj ima topla Golfska struja. Od perioda velikih geografskih otkrića Atlantski okean ima najveći značaj u međunarodnom saobraćaju i trgovini. Najvažniji od svih pomorskih puteva je sjevernoatlantski, koji povezuje Evropu i Sjevernu Ameriku. Na obalama Atlantika i njegovih mora nalaze se najvažnije svjetske luke. Glavna lovišta ribe u Atlantskom okeanu su: Njufaundlendski sprud, Doger Bank u Sjevernom moru, oko Islanda, Lofotskih ostrva i pored zapadnih obala Afrike.
Objavljen: Doderović, M., Ivanović, Z. (2008). Okeanografija-Geografski aspekti. Nikšić: Geografski institut Filozofskog fakulteta, 54-59.
