Priredio:Strahinja Živaljević
Brdo Sjenice (497 m.n.v.) je uzvišenje koje se nalazi na sjeveroistoku Podgorice (Slika 1). Predstavlja dio Kučke površi. Na zapadu je oivičeno rijekom Moračom, na sjeveru naseljem Bioče i Kosor, na istoku naseljima Medun i Vrbica, a na jugu naseljima Zlatica, Murtovina i Doljani koji su dio Podgoričko-skadarske kotline.
Brdo Sjenice ime je dobilo po istoimenom kučkom selu u blizini Meduna. Vidikovac Sjenice nije najviši vrh ovog brda. Na njemu se nalaze repetitori mobilne telefonije i TV signala.
Riječ je o istorijski važnom brdu gdje su se dešavale fundinske operacije 1876. godine i dio fundinske bitke.
U naselju Sjenice je rođen istaknuti Kuč Dragiša Ivanović po kome škola na Zlatici nosi ime. U neposrednoj
blizini Sjenice nalazi se istorijska tvrđava Medun i muzej čuvenog Marka Miljanova.
Preko brda Sjenice vodio je stari rimski karavanski put koji je spajao Podgoricu sa sjeverom današnje Crne Gore. Put je išao trasom Podgorica-Peuta, brdo Sjenica i dalje preko Kuča nastavljao ka sjeveru Crne Gore.
Slika1. Brdo Sjenice
Autor: Strahinja Živaljević
Brdo se nalazi na sjeveroistoku Podgorice. Pruža se pravcem sjeveroistok-jugozapad. Predstavlja kao i Kakaricka gora dio Kučke površi. Na samom brdu mogu se uočiti razni kraški oblici u reljefu poput: kamenica, škrapa, vrtača (raznih dimenzijai oblika) i kraška uvala Sjenice. Na brdu je zastupljeno više vrsta erozija poput: kraške (korozija), pluvijalna, fluvijalna, temperaturno i biogeno razoravanje.
Kraška erozija je dosta dobro izražena a i površina brda je veća od ostalih brda o kojima sam pisao. Jačina korozije doprinijela je raznovrsnosti kraških oblika na ovom uzvišenju, a to su: škrape sa bridinima tipa sječenica i čebelji, zatim kamenice manjih dimenzija. Vrtače su nejednako razvijene ako se uzme njihova dimenzija u obzir, što se može pripisati radu selektivne erozije na ovom uzvišenju (Slika 2). Uočio sam vrtače raznog tipa, a najveća po dimenzijama je zasigurno vrtača Cvarin koja je morfološki gledano tipičan primjer karličaste vrtače. Ona je okrenuta ka zapadu gdje se nalazi još jedna vrtača manjih dimenzija koja je od ove odvojena krečnjačkom prečagom prijevor. Snižavanjem prijevora od ove dvije nastaće jedinstvena blizanasta vrtača. Ostale vrtače su manjih dimenzija i uglavnom su tanjirastog ili izduženog oblika.
Na ovom brdu jasno se vidi kraška uvala sela Sjenice, koja je lučnog oblika. Njena duža osa paralelna je sa pravcem pružanja slojeva. Pluvijalna erozija je zastupljena kao i na ostalim brdima Podgorice. Temperaturno razoravanje je najjače ljeti. Biogeno razoravanje se ogleda u eroziji koju vrši korijnski sistem samoniklih trava, ljekovitog bilja i niskog drveća.
Fluvijalna erozija je ranije imala većeg uticaja kada je Morača usjeklasvoj tok između brda Sjenice i planine Vežišnik (612 m.n.v.). Brdo Sjenice se strmo spušta ka Morači koja je kod Bioča sa Malom rijekom napravila rječno proširenje Bioče što predstavlja vid fluvijalne akumulacije.
Slika 2. Karličasta vrtača Cvarin
Autor: Strahinja Živaljević
Po kazivanju Kuča na samom brdu nema ni jedan živi izvor ili vrelo, ali zato u njegovom podnožju ima izvora u selima Doljani, Mosor, Vrbica (Vrbički ili Savin potok), Lupovac, Rikavac, Renovac, Peuta, i jedan između naselja Luka i Begova luka na zapadnoj obali brda koja gravitira ka rijeci Morači.
Najvažniji hidrološki objekat jeste rijeka Morača koja protiče zapadnom stranom brda.
U rimsko doba napravljen je put preko Podgorice, sela Peuta i brda Sjenica, koji je dalje vodio ka sjeveru Crne Gore. Podzide tog puta se vide i danas.
U selu Sjenice rođen je i Dragiša Ivanović, poznati inžinjer, profesor i rektor Beogradskog univerziteta, čije ime nosi i škola na Zlatici.
Takođe, preko brda Sjenice odvijao se dio fundinske operacije 1876. godine tako da brdo i njegova bliža okolina su imali vojno-strateški značaj kroz razne istorijske epohe.
Literatura:
Radojičić, B. (2008). Geografija Crne Gore-Prirodna osnova, knjiga I. Podgorica: DANU. Radojičić, B. (2015). Crna Gora-Geografski enciklopedijski leksikon. Nikšić: Filozofski Fakultet.Petrović, D., Manojlović, P. (2003). Geomorfologija. Beograd: Geografski Fakultet.
http://podgorica.me/db_files/Urbanizam/PUP/pup.pdf
