Glacijalna erozija
Priredila: Pava SavićevićGlacijalna erozija ili poznata još kao egzaracija jeste geomorfološki proces izgrađivanja oblika u reljefu mehaničkim radom lednika. Led, svojim kretanjem preko Zemljine površine, odadire podlogu i stvara karakteristične oblike reljefa koji se još izdvajaju kao glacijalni oblici. Dalje se dijele na erozivne i akumulativne. Erozivni glacijalni oblici postaju korazirom, dok akumulativni nastaju nagomilavanjem […]
Rđave zemlje – bedlends
Priredili: MarkoČabarkapa, Ivan MijanovićRđave zemlje ili bedlends, su vrsta suvog terena, gdje mekše sedimentne stijene i glinom bogata zemljišta, bivaju erodirana od strane vjetra i vode. Ona ne predstavljaju poseban denudacioni oblik, već pojavu intezivnog jaružanja na većem prostoru. Ako se atmosferske padavine izlučuju i obrazuju vodene tokove na reljefu sa velikim padovima topografske površine, […]
Škrape
Priredili: MarkoČabarkapa, Ivan MijanovićŠkrape su uske paralelne brazde na golim krečnjačkim površinama, između kojih se nalaze oštri grebeni. Nastaju na strmim krečnjačkim površinama, slivanjem atmosferske vode i njenim hemijskim djelovanjem. Ako su uobljene označavaju se kao čebelji, ali ako su im ivice oštre sječenice. Grižine su škraparske brazde koje se izrazito javljaju u krečnjačkim površinama. […]
Okeanski lanci i srednjeokeanski greben
Priredili: Miroslav Doderović, Zdravko IvanovićOkeanski lanci (hrptovi) najcjelovitija su morfotektonska struktura i najveći planinski sistem na Zemlji. Njihovo postojanje kao izrazitih, ali odvojenih elemenata reljefa po dnu mora bilo je poznato još u drugoj polovini XIX vijeka, na primjer u Atlantskom okeanu, kada su polagani prvi telegrafski kablovi između Evrope i SAD. Sredinom XX vijeka […]
Kontinentalni šelf, kontintalni odsjek i abisalne ravnice
Priredio: Miroslav Doderović, Zdravko IvanovićProučavanje podmorskog reljefa okeana i mora pokazuje da je, na mnogim mjestima, polazeći od obale, nagib dna obično malen i da se na većoj ili manjoj udaljenosti od obale pruža uronjena platforma koja je u laganom nagibu zapravo nastavak izronjenog reljefa. Platforma je ono što se naziva kontinentalna padina (engl. shelf). […]
Okeanski rovovi
Priredio: Miroslav Doderović, Zdravko IvanovićDubokomorski rovovi su druga glavna i najveća reljefna cjelina mora jer obuhvataju 260,106.000 km2 ili 71,6% dna Svjetskog mora. Dubokomorski rovovi vrlo su duge i uske depresije strmih strana, koji u poprečnom presjeku imaju oblik slova U, dok su dubokomorske uvale formirane u obliku slova V. Najbolje je istražen 3500 km […]
Geološki sastav i tektonika Planine pivske
Priredio: Stevan DubljevićNa prostoru Planine pivske zastupljeni su trijas i jura a u manjoj mjeri i paleozoik, gornja kreda i neogen. Slojevi paleozoika javljaju se na širem području Šćepan polja i čine integralni dio paleozojske strukture jugoistočne Bosne. Paleozoik Šćepan polja sastoji se od vrlo finih škriljaca, pjeskovitih škriljaca i pješčara zelene, sive i žute […]
Geografska raspodjela mora i kopna
Priredili: Miroslav Doderović, Zdravko IvanovićOdnos mora i kopna je dinamička pojava. Površina mora izložena je stalnim promjenama (vremenskim i prostornim) koje se direktno odražavaju na promjene nivoa mora. Na primjer, promjene nivoa mora koje su uslovljene svakodnevnim promjenama atmosferskog pritiska iskazuju se na dva načina: 1.kao statički otpor hidrosfere na pritisak vazduha i 2. kao dinamički učinak hidrosfere […]
Geološke i geomorfološke karakteristike Nikšićkog polja
Priredio: Ivan MijanovićNikšićko polje predstavlja zatvorenu krašku depresiju, koju okružuju planine čije se visine kreću oko 1.200 m, dok se polje nalazi na prosečnoj nadmorskoj visini od 600 m do 661 m (Karta 1). Površina koju zahvata ovo polje, kreće se oko 66,5 km2, iznad kojeg se uzdiže nekoliko krečnjačko-dolomitskih humova, od kojih najveću visinu […]
- 1
- 2
