Priredio: Ivan Mijanović
Hidrološki ciklus predstavlja proces kružnog kretanje vode i prolaska vode kroz različite zemljine sfere. U ovom procesu učestvuju 4 zemljine sfere: atmosfera, hidrosfera, litosfera i biosfera. Dominantni faktor koji utiče na stvaranje i pomjeranje vodene pare je sunčeva energija, dok za pojavu atmosferskih padavina i kretanja vode po topografskoj površini, dominantnu ulogu ima sila gravitacije. Sam proces kruženja vode, počinje neposrednim djelovanje sučevih zraka na površinu okeana, mora i jezera, pri čemu dolazi do isparavanja vode i hranjenja atmosfere vodenom parom. Dospjevši u visočije djelove atmosfere, vodena para se kondezuje u obliku vodenih kapi, koje zatim padaju na površinu okeana ili kontinenata. Padavine koje se izlučuju na površinu zemlje, mogu biti u vidu snijega, grada ili kiše.
Ukupna količina vode koja ispari sa površine zemlje u toku jedne godine, kreće se oko 577 000 km³ vode, a od ove količine, sa površine Svjetskog mora ispari 505 000 km³, dok sa vodenih površina koje se nalazu na kopnu ispari svega 72 000 km³ vode. Međutim, na površinu Svjetskog mora se izluči 458 000 km³ padavina u toku jedne godine, dok ostatak od 47 000 km³ koji ispari sa površine Svjetskog mora, odnose vazdušne mase u unutrašnjost kontinenata, gdje se ona izlučuje i hrani vodom rijeke, jezera, lednike, podzemne vode i lednike.
Voda koja je isparila sa Svjetskog mora, a izlučila se na kopno, vraća se podzemnim i površinskim vodama, te glečerima opet u okean. Vode podzemnih i površinskih tokova krećući se, teku preko podloga različitog hemijskog i mineralnog sastava, pri čemu voda rastvara te podloge i nosi mineralne soli, unoseći ih u okean.
Slika 1. Hidrološki ciklus
Izvor: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/19/Watercyclesummary.jpg
Dio vode koji se izluči na površinu zemlje, zadržava se iznad vododrživih površina u zemljištu u vidu zemljišne vlage. Nakon što biljke upijaju ovu vodu iz zemljišta svojim korjenima, i ona prođe kroz stablo i dospje u listove, isparava u atmosferu. Takođe, ona voda koja dospje iz zemlje na površinu, ispari u atmosferu. Isparavanje se vrši i sa površine vodotoka i jezera, a onaj dio vode koji nije ispario, površinski otekne u okeane ili mora.
Vrijeme koje je potrebno da se voda koja je isparila sa površine mora ili okeana, vrati ponovo u njega, iznosi 3 850 godina. Količina padavina koja se u prosjeku godišnje izluči na površini svih kopnenih površina kreće se oko 670 mm, dok se na površini mora i okeana izluči oko 1 140 mm. Na cjelokupnoj zemljinoj površini, prosječno se godišnje izluči oko 1 000 mm padavina.
Literatura:
Doderović, M., Ivanović, Z. (2008). Okeanografija-geografski aspekti. Geografski institut Filozofskog fakulteta, Nikšić.
Stojanović, V., Pavić, D., Pantelić, M. (2014). Geografija životne sredine. Univerzitet u Novom Sadu, Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad.
Lješević, M. (2010). Životna sredina-teorija i metodologija istraživanja. Univerzitet Singidunum. Fakultet za primenjenu ekologiju FUTURA, NVO EKORIZIK, Beograd.
Dukić, D., Gavrilović, Lj. (2008). Hidrologija. Zavod za udžbenike, Beograd.
