Podjela okeanskih sedimenata

Obalski talozi se nalaze neposredno uz obalu, koja podliježe stalnim uticajima plime i osjeke, ili nešto dalje, ali ipak u blizini obale. Najkrupniji od litoralnih sedimenata su odlomljeni blokovi litica i stijene pod uticajima abrazije (marinska erozija). Oni neposredno pri obali počinju da se raspadaju, da se trenjem troše, glačaju, smanjuju i postepeno prelaze u veće ili manje oblike, u sitni šljunak i šljunkovit pijesak. Kada su jednom pod vodom, talasi ih povlače za sobom, kako pri obalama imaju najveću snagu tako ih selektuju i oblikuju i rasporedjuju. Obližnji šljunak ili zrna šljunkovitog pijeska imaju skoro isti oblik i veličinu, koja se uglavnom smanjuje sa udaljavanjem od obale. Tako se postepeno dolazi na pjeskovito dno, sa sve sitnijim zrnima. Takav raspored se može protumačiti samim djelovanjem talasa. Svaki od njih potiskuje najkrupniji materijal prema višim djelovima obale, a pri tom povlači za sobom najsitniji materijal, koji se taloži u većoj dubini. Ako se uticaj talasa osjeća približno do 200 m dubine, po tome bi se moglo zaključiti, da su prema ivicama kontinentalne površine čestice sedimenata sve sitnije. Tako i pijesak (talasnom selekcijom se vrši odabiranje) postaje finiji, i kraju pređe u oblik mulja. Pored ovih sedimenata, koji su posljedica udaranja mora o obale, rijeke donose i velike količine materijala, većinom anorganskog porijekla, i to iz unutrašnjosti kopna i talože ga blizu svojih ušća. Time se može objasniti zašto se djelovi mora ispred riječnih ušća toliko često odlikuju muljevitim plićacima, koji u saobraćajnom pogledu predstavljaju faktor ometanja (Vujević, 1926). Ako rijeka utiče pri onim djelovima okeana ili mora koji nemaju izrazite plime i osjeke, i kraj kojih ne protiču jače struje, njihovi će sedimenti za izvjesno vrijeme spriječiti normalan tok, oko ušća će se stvoriti plitki rukavci i delte.

Čvrsto morsko dno u litoralnoj oblasti nalazi se na samo pojedinačnim mjestima, uglavnom u blizini strmih obala, gdje su udarom mora abrazioni procesi sprali sav materijal i ogolitili stijene. Od biljnih su supstanci sastavljeni samo ograničeniji djelovi dna oko morskih žala, ali se ploveći ostaci četinara u vodama polarnih predjela mogu dugo vremena održati, dok ploveća stabla drveta u tropskim djelovima okeana podliježu naglom truljenju. Naslaga treseta ima u pojedinim zalivima na zapadnoj obali Francuske, i u zalivu Ljamčina na Vajgač ostrvu. Ako se za granicu litoralnih sedimenata uzimaju ivice kontinentalne površi, jedan dio terigenih rastrošenih materijala ulazio bi u tu grupu, a drugi u grupu hemipelagičnih sedimenata, ne po njihovom porijeklu nego po geografskom položaju.

Udarom mora elementi sedimenata pri žalu su toliko razdrobljeni i izmrvljeni, da su pretvoreni u skoro nevidljive čestice mulja, koji se mogu pratiti po dnu okeana do dosta velikih udaljenosti. Ostaci terigenih materija dospijevaju u okean na nekoliko načina. Najopštiji je naprijed spomenuti kao abrazija, koja je aktivna kod svih obala i vjerovatno daje najviše sedimenata. Značajna količina erozionog materijala s kopna dospijeva riječnom erozijom (fluvijalnom) čije proizvode nosi sa sobom rijeka od izvora do ušća i taloži ih u okean. Značajni su i atmosferski talozi, koji raspadnute čestice prenose sa viših u niže regije, najčešće u rječne slivove, i tako većim dijelom dospiju u okean (Petrović-Manojlović, 1998).

U polarnim predjelima faktor u destrukciji kopna je glacijalna erozija, čije rezultate transportuju lednici i ledni pokrivači, koji se spuštaju do morske obale gdje otpočinje proces odvajanja od kopna u uranjanja u more, a s druge strane mraz, usljed koga stijene pucaju, veze im olabave i najposlije se počnu raspadati. Te ostatke nose sante i ledeni bregovi uglavnom na svojim donjim površinama. Prema njihovoj veličini se mijenja i prenosna snaga, jer što su mase leda veće duže se mogu održati, i tim dalje će se čvrst materijal iz njih taložiti (Petrović-Manojlović, 1998). Na svom putu ledene mase naiđu na okeanske struje, koje ih sa sobom odnose prema manjim širinama, dakle u toplije predjele, gdje se tope i sve više oslobađaju terigenih ostataka. Količina terigenog materijala u plovećim ledenim masama dosta je velika, jer po Tarovom proračunu u santama i ledenim bregovima Labradorske struje, stoti dio zapremine otpada na razne stijene i vrste zemlje. Taj materijal je naročito distribuiran po kontinentalnoj površini sjevernog Sibira, Barencovog i Baltičkog Mora, zatim u Hadsonovom i Bafinovom zalivu.

Eolska erozija i deflacija su važni izvori terigenih sedimenata u okeanima. Dokazano je da na morskom dnu ima prilično veliki broj zaobljenih ili uglastih čestica kvarca, koje su u izvjesnim slučajevima jedva vidljive mikroskopom (Lješević, 2003). Zrnca kvarca su zastupljena bar sa nekoliko procenata u cijeloj količini mulja sa dna, katkad i preko 30 %, a veličine im nijesu ni blizu jednake. Takođe, pretpostavlja se da su kontinentalnog porijekla i da su vjetrovima transportovani do okeanskih prostranstava.

Najsitnije čestice terigenog materijala prisutne su u vodi kao suspendovane, te se često prenose okeanskim strujama i natalože na znatnoj udaljenosti od onih mjesta, na kojima su dospjele na morsku površinu ili u površinske slojeve. I za njih vrijedi pravilo da se prema centralnim djelovima okeana taloži sve sitniji materijal, jer najsporije tone (Vujević, 1926). Na većim udaljenostima od obale terigeni sedimenti su na dnu kontinentalne površine većinom meke, muljevite tvorevine, koje samo mjestimično i rijetko prelaze u nešto čvršću glinu. Terigeni sedimenti se diferenciraju od ostalih vrsta po tome, koje se u njihovom sastavu nalaze komadi drveta, sjemenki, lišća raznih biljaka što je dospjelo u more posredstvom rijeka ili vjetrova. Boja se kod ovih sedimenata mijenja od plave, zelene do crvene. Na mjestima gdje se stare kristalaste stijene nalaze blizu primorja litoralni sedimenti su plavičaste ili slabo zelenkaste boje, intenzivnije što je okeansko dno dublje, da se naposlijetku pojave skoro u zatvorenoj boji škriljaca. Ta boja potiče od sulfata gvožđa i od organskih materija.

Zagasiti ili plavi mulj je preovlađujući tip sedimenta u blizini obala. Obiluje mnogim česticama bjelutka i često ima karakterističan miris sumpor-vodonika. On je glavni predstavnik terigenih sedimenata. Krajnja granica je u okeanu u rasponu 1200-1300 m dubine i do 300 km udaljenosti od obale. Najvećim dijelom pokriva dno zatvorenih mora, kao što su Polarno i Sredozemno more.

Zeleni mulj i pijesak su varijeteti plavog mulja, i manje ili više su bogati kvarcovitim zrncima. Boja je uslovljena velikom količinom zelenog glaukonita kao zrnastog stjenovitog ostatka od organizama koji izlučuju krečnjak, i pokrivaju dno kontinentalnog odsjeka ispod obala bez većih riječnih pritoka, dakle ispred istočne obale Australije, Japana, Sjeverne i Južne Amerike, na suptropskim širinama i oko rta Dobre Nade.

Crveni ili žuti mulj može se takođe odrediti kao lokalna varijanta plavog. On je smješten ispred tropskih i suptropskih obala, pri kojima se ulivaju velike riječne pritoke koje donose, iz predjela sa lateritom i lesom, velike mase suspendovanih glinovitih čestica koje su feroksidom dobile karakterističnu crvenkastu-žućkastu boju. Karakterističan je za Južno-američku kontinentalnu površ od Guajane do Južne Brazilije (Orinoko, Amazonas, Para), izvjesne djelove ispred afričkih obala (Kongo) i za Istočno-kinesko more (Jang-ce-Kjang).

Koralski pijesak i mulj je sediment morskih basena sredozemnih mora u tropskim i suptropskim predjelima i okeanskih regija oko koralskih ostrva. Sedimenti su uglavnom ostaci raspadnutih i razloženih krečnjačkih oklopa korala, jer u njemu ima oko 85 % kalcijum-karbonata i zato je naglašeno bjeličaste boje, naročito u blizini obale. Boja se sa dubinom mijenja, od bjeličaste postepeno prelazi u ružičastu, pri čemu se sadržina krečnjaka smanjuje, a gline povećava. Najrasprostarnjeniji je koralski mulj oko Koralnog mora i oko svih velikih grupa ostrva na tropskim širinama Tihog okeana.

U okolini vulkanskih ostrva talože se proizvodi erupcije, ali vulkanski mulj je nešto pjeskovitiji, preovlađuju gline, tufovi i pepeo, boja je najčešće zagasito siva, mrka, pa i crnkasta, što treba pripisati znatnim dodacima plavca (plovućca) i drugih. Na pojedinim mjestima se taj sediment nalazi u vrlo velikim dubinama, ponegdje i kao djelimično komponenta lave. U tom pogledu je vulkanski mulj varijanta zagasitog ili plavog, od 4500 i 5100 m, i prosječno sadrži oko 20 % krečnjaka, a od minerala od 0,2 mm velika zrnca plagioklasa, olivina, hornblende, i drugih (Vujević, 1926). Ako se geografska podjela terigenih sedimenata uporedi sa izobatskom kartom, na prvi će se pogled vidjeti da se granica između njih i pelagičnih, naročito eupelagičnih sedimenta, mnogo više poklapa sa izobatom od 4000 m nego sa teoretskom graničnom linijom između kontinentalne površine i odsjeka tj. dubinom od 200 m; zauzimaju četvrtinu (24,5%) cijelog okeanskog dna.

Pelagični sedimenti

Što se više približavamo središnjim djelovima okeana sitnija su mineralna zrnca, i tim se više mijenja sastav njegovog dna. Daleko od kopnenih obala nema po dnu ostataka litogenog porijekla. Do izražaja dolaze, hemijski elementi i gasovi u okeanskoj vodi koji će djelovati na minerale u rastvaranju da bi ih očvrsnuli i kasnije učinili materijalnim sedimentima. To su ostaci planktona. Dokazano je da, pod uticajem sunčevih zraka sićušne alge iz grupe mnogolikih dijetomeja obrazuju iz azota, ugljen-dioksida i drugih anorganskih materija u vodi organsku supstancu, koja služi za hranu sitnim organizmima. Osim toga, ti mikroskopski mali organizmi uzimaju iz vode silicijum i karbonat kalcijum, da bi iz njih sagradili skelete ili oklope, te se pored svojih mnogostrukih zadataka u prirodi javljaju i kao "transformatori" rastvorenih elemenata u čvrste koji, po njihovoj smrti, tonu prema okeanskom dnu, gdje postaju sastavni dio pelagičnih sedimenata (Vujević, 1926). Na cijelom prostoru okeana, izvan terigenih sedimenata, dno je prekriveno velikim masama ostataka oklopa i ljuštura planktonskih organizama.

O sastavu većine pelagičnih sedimenata mogu se izvući sintezni zaključci. Tako je utvrđeno da se mogu podijeliti u potpunu amorfnu, gušću, abisalnu crvenu glinu i razne muljeve sa prevlađivanjem ljuštura veoma sitnih organizama, kod kojih se mogu razlikovati ovi tipovi.

Globigerinski mulj

Ako se pomoću mikroskopa ispita izvučeni mulj sa dna toplijih djelova Atlantskog okeana lako će se utvrditi, da je uglavnom sastavljen iz ostataka bezbrojnih i dijelom vrlo lijepih ljuštura foraminifera, veoma sitnih protozoa, koje su za vrijeme života asimilirale rastvoreni karbonat- kalcijum. Od njega su izgradili svoje ljušture, slično puževima, ali mnogo više izdužene. Najveći udio u obrazovanju tog sedimenta ima vrsta globigerina, sa okruglim krečnjačkim oklopom koji je izbušen porama, pa je po njima i mulj dobio ime. U 1 cm³ sedimenta se našlo do 220 000 njihovih ljuštura ili parčadi, veličine manje od 1 mm, a sačinjavaju tek 15 % do 20 % sedimenta. Glavna masa sastavljena je iz najsitnijeg mulja. Treba znati da se sediment naziva globirenskim muljem samo u slučaju, ako sadrži bar 30 % krečnjaka, gdje preovladavaju pelagične globigerine, a ne one koje žive pri dnu. Tu je zastupljeno preko 20 raznih formi, a pored njih učestvuju na stvaranju istog sedimenta naročito pelagične čestice, kao što su peropode i heteropode, čiji tanki, krečnjački oklopi mogu biti toliki, da im djelovi zauzmu površinu od nekoliko kvadratnih milimetara. Od organizama sa silikatnim ostacima nalaze se radiolarije, diatome i sitne iglice sunđera, koji rijetko kad zauzimaju 10 % od cijele težine sedimenta, dok je mineralnih djelova još manje i ponekad se javljaju u malim kristalima. Prisutni su: plagioklas, augit, magnetit i dr. Kompozicija globigerinskog mulja bila bi u procentima: karbonat-kalcijuma 64,5, od toga jasni ostaci pelagičnih foraminifera 53,1, bentonskih 2,1, ostalih organizama 1,6%. Boja globigerinskog mulja se dosta mijenja. Često je ružičasta, negdje siva do zelenkaste, žućkasta ili mrko žuta, ali kada se sedimenat osuši postaje bjelji i mogao bi se označiti kao mulj krede, koji se pod prstima osjeća kao sitan pijesak okruglastih zrnaca. Globigerinskog mulja ima u svim dubinama, prije svega u litoralnim sedimentima, najviše ga ima u toplijim djelovima okeana, ali i u hladnijim vodama. Tople struje mogu te organizme premještati do dosta velikih širina, pa Golfskom strujom dospiju čak i u Sjeverno more, u dodiru sa hladnijim vodama oni počnu naglo izumirati, kao na primjer; na dodiru Kurošive sa hladnom Ojašivo strujom, na ivicama Golfske i Brazilijanske struje, i južno od južne obale Keplanda. Globigerinski mulj najviše je rasprostranjen u dubinama od 2800 do 4600 m. Globigerinskih ljuštura, međutim, ima i u većim dubinama, ali su sve rjeđe i gore održane. Dok pri strmim padinama izolovanih vulkana po pučinama ljušture nježnijih i mlađih oblika su u dubini oko 2000 m, kao i oklopi pteropoda. Osim toga karakteristično je da se i sadržina krečnjaka u globigerinskom mulju sve više smanjuje što je u većoj dubini, u dubinama od 900 do 3500 m ima prosječno 70 do 60 % karbonat-kalcijuma. Geografsko rasprostranjenje globigerinskog mulja najveće je od svih sedimenata, naročito u Atlantskom okeanu, gdje pokriva veći dio njegova dna. U Indijskom okeanu zauzima skoro cijelu sjeverozapadnu polovinu, zatim leži na dnu većih južnih širina, u užem ili širem pojasu, između 30o do 50o, osim toga pokriva dno manjih djelova Tihog okeana. To je prostor između Australije, Nove Gvineje, Fidži ostrva i Novog Zelanda, oko Karolinskih ostrva, Solomon ostrva i Novih Hebrida, veliki prostor oko Paumotu ostrva i manji oko Havaja. U hladnijim morima, na krajnjim ograncima drifta Golfske struje, između Islanda i Špicbergena, javlja se ponegdje i mulj bilukolina, jedne vrste foraminifera, koja kao i neke druge, živi na dnu mora.

Pteropodski mulj je naročita varijanta globigerinskog, sa vrlo velikom sadržinom karbonata kalcijuma, do 90 % i vrlo velikim brojem ostataka i djelova lomljivih ljuštura od mekušaca, koje su toliko česte da se vide slobodnim okom. Znatan udio u tom sedimentu imaju pteropode, po kojima je dobio ime, a osim njih heteropode, pretežno stanovnici tropskih i umjerenih širina. Sami njihovi ostaci zauzimaju četvrtinu do polovine cijele težine mulja. Važna je činjenica da se te nježne ljušture održe do relativno malih dubina i zato pokrivaju naročito uzvišenja okeanskog dna, od 700 do 2800 m. Pteropodski mulj je najrasprostranjeniji na centralnom atlantskom uzvišenju između ostrva Ascenzije i Tristan da Kunje, a mnogo manje površine zauzima na spoljašnjoj strani Antila i oko Azorskih ostrva. U Indijskom okeanu pokriva dno ispred afričke istočne obale, od ekvatora do ostrva Sokotra, zatim oko Nikobarai Mentaven ostrva, a u Tihom okeanu male prostore oko Fidži i Paumotu ostrva.

Mulj diatomea se po svom sastavu znatno razlikuje od prva dva sedimenta. Njegov glavni sastavni dio su diatame, veoma sitne resine fitoplanktona, koje se mogu raspoznati samo u mikroskopu. Svaka je od njih sastavljena iz protoplazmičke mase i zatvorena mjehurićima od celuloze. Za vrijeme života asimiliraju rastvore silicijuma iz okeanske vode i od njih izrađuju lijepe oklope od opala, silicijumskog hidrata. Stoga u mulju diatomea prevlađuju ostaci silikatnih organizama, u najpovoljnijim slučajevima do 80% od cijelog sedimenta, a sadržina kreča je po pravilu vrlo neznatna, najčešće znatno manja od 30%, ali svakako ukazuje na prisustvo ostataka od foraminifera i sitnih bodljika spužvi. Mulj diatomea je vrlo sitnozrn, u površinskom sloju dna je rastresitiji nego dublje, i u vlažnom stanju je ružičaste, zelenkastоžute ili žućkastosive boje. Kada je osušen izgleda bijel i pod prstima se oseća kao fina praškasta materija. Za razvitak diatomea su naročito pogodne hladnije i manje slane vode, pa su im i sedimenti uglavnom ograničeni na polarne predjele, gde pokrivaju dno od 1100 do 3600 m dubine. Prilično veliki prostor zauzima na sjevernom dijelu Tihog okeana, od Kamčatke preko Aleuta do ostrva Vankuver, južnije od terigenih sedimenata, a najrasprostranjeniji je oko antarktičkog kopna, gdje leži između južnijih, terigenih sedimenata i sjevernijeg globigerinskog mulja, na širokom pojasu od 1700 do 2300 km. Vrlo je čudnovat pronalazak mulja sa diatomeama na tropskim širinama, na primjer, pri dnu između Galapagos ostrva i Lime, gdje se mjestimično nalazi u dubini od 2700 do 5200 m, ili između Marijanskih i Filipinskih ostrva, gdje pokriva vrlo male površine u dubini od 4500 do 6000 m sa jednim od najvećih oblika Coscinodiscus rex, čiji je prečnik oko 0,8.mm. U cjelini ovaj sediment pokriva nešto više od 2,3 miliona km2 , odnosno 6,7% okeanskog dna.

Radiolarijski mulj je uglavnom ograničen na tropske predjele, gdje leži na dubokom okeanskom dnu. Radiolarije su takođe protozoe, životinje sa jednom ćelijom, odlikuju se većinom okruglastom i prorešetanom silikatnom ljušturom sa bodljama, ali često imaju i drukčiji, vrlo lijep i simetričan sastav dosta komplikovanih geometrijskih kombinacija. Njihovi djelovi se, kao i sporedni dodaci, nalaze u svim sedimentima globigerinskog mulja, a mjestimično i u najvećim dubinama, do 8200 m. U ovom mulju je udio radiolarija dosta neznatan, zastupljene su od 0% do 10% ukupne težine. Pored njih ima djelova i drugih organizama: diatomea, iglica sunđera i zuba ajkule, a ostatak je veoma sitan mulj kao posljedica vulkanskih erupcija, zrnaca mangana i kosmičkih meteorita (Vujević, 1926). Sediment radiolarijskog mulja je crvenkaste, negdje zatvorenije i crne nijanse, negdje svjetlije boje, ali kad se osuši izgleda kao žućkastо mrk sitan prašak. Po svom sastavu je sličan abisalnoj crvenoj glini - moglo bi se reći da joj je lokalna varijanta, ali mu je osnovna glinovita masa manje plastična. Radiolarijski mulj je najrasprostranjeniji na dnu Tihog okeana, gdje zauzima skoro cijelu oblast od 5o do 15o sjeverne geografske širine i od obale Centralne Amerike do 165o z.g.d. Manje prostore zauzima između Havajskih i Samoa ostrva, od 5o s.g.š. do 5o j.g.š. i od 165o do 175o z.g.d., oko Marijanske potoline, između Aleutskih i Havajskih ostrva od 37o do 40o s.g.š. i 160o z.g.d., i malu površinu sjeverozapadno od Paumotu ostrva. U Indijskom okeanu je pokriven veliki dio dna južno od Sumatre i Jave od 15o j.g.š. Radiolarijski mulj je rasprostranjen u većim dubinama od 4500 m.

Crvena dubokomorska glina ima terigenih komponenti i primjesa vulkanske prašine i nerastopljenih ostataka pelagičkih nanosa, koje potiču od gvožđevitog i manganovog oksida. Taloži se u dubinama ispod 5000 m, gdje se ljušturice djelovanjem CO i jakim pritiskom vode potpuno rastvaraju. Po porijeklu je prastari, autohtoni sastavni deo prvobitnog morskog dna, a po nekim mišljenjima je i meteoritskog porijekla. Na najvećem dijelu okeanskog dna od 40o s.g.š. do 40o j.g.š. sedimenti su sasvim drugačijeg sastava od naprijed spomenutih, i po vrlo maloj količini organskih sastojaka najbliži je radiolrijskom mulju (Vujević, 1926). To je crvena, veoma plastična i više muljevita glina, većinom potpuno homogena, koja se pod prstima osjeća kao najfiniji prašak, sa nekoliko čvršćih čestica, mikroskopski sitnim mineralima. Iako se u njoj katkad ne može uočiti prisustvo krečnjaka, istraživanjima je konstatovano da je i ona mješovit sediment i da ima čitav niz stranih tijela: pojedinačne, razbacane ostatke pelagičnih foraminifera, bodljika i iglica ehinodermata, nešto rjeđe djelove cefalopoda, pteropoda i bolje očuvane silikatne djelove radiolarija, diatomea, sunđera, meteorite ili kosmičku prašinu. Prosječni sadržaj krečnjaka u crvenoj glini je oko 6,5 % i sa većim dubinama se sve više smanjuje: od 8,5 do 5,3% na dnu, od 3600 do 5000 m do 0,9% u dubinama ispod 5500 m. Istraživanjem je konstatovano da ga sačinjava 93% mineralnog taloga. On je različite geneze, glavna masa mu je vulkanska, naročito prevladava plovućac svih vrsta i veličina, i u svim stadijumima rastvaranja, zatim vulkanski pepeo, čestice plagioklasa, magnetita, kvarca, hornblende, mangana, parčad bazalta, augitandezita i dr. Takvog vulkanskog materijala, mangana i kvarcnih zrnaca ima svugdje u okeanu, mada u vrlo neznatnim, pa ipak marljivim količinama. Crvena glina je prema manjoj ili većoj sadržini feroksida i mangana negdje svjetlije, negdje tamnije i blage nijanse crne boje. U sjevernom Atlantiku ima boju cigle, zbog većeg prisustva feroksida. Na južnom dijelu Tihog okeana više je mrka, usljed većeg broja krupnijih čestica mangan-superoksida, a bliže kopnu, južno od Aljaske i Aleuta, gdje je svježiji mineralani materijal, boja je plavičastija, dok u blizini sedimenata sa globigerinskim muljem prelazi u sivu. Najrasprostranjenija je crvena glina na dnu Tihog okeana gdje, sa izuzetkom tropskog pojasa približno 0o do15o sjeverne širine i jugozapadnog dijela oko Australije, zauzima cio prostor od 50o sjeverne do 50o južne geografske širine, sa površinom oko 100 miliona km2. I korito između Patagonije i Grejamove zemlje, Fidži kotlina, djelimično kotlina Koralnog mora, Tonga i Kermadek potolina pokriveni su crvenom glinom. Isti sediment imaju na dnu Atlantskog okeana najveće dubine zapadnog i istočnog korita, a u Indijskom okeanu znatno veći dio njegove glavne kotline sa širokim žlijebom oko Velikog Australijskog zaliva. Ti sedimenti, koji su prešli veličinu čestica, ostaju veoma dugo izloženi dodiru sa dubinskom slanom vodom, ali se vrlo sporo nagomilavaju, bilo da je pri dugotrajnom tonjenju zapremina padajućih tijela većinom smanjena, ili što su uslovi u površinskim slojevima vode bili manje pogodni za ekstremno umnožavanje foraminifera, koje imaju znatan udio na obrazovanju pelagičnih sedimenata. Dospjevši do dna, njihovi ostaci dugotrajnim dodirivanjem sa vodom oksidiraju, ali čim budu pokriveni novim nataloženim materijalom nađu se u pomenutoj sredini dezoksidacije i bivaju izloženi drugim promjenama. Cjelokupnost tamošnjih uslova: mrtvilo, nepomičnost, ogromna okolna tišina i mirovanje, nestanak nekih elemenata (naročito kiseonika), sve to odgovara procesima rastvaranja, kristalizacije i apsorpcije. Najbolje se sporost taloženja crvene gline pokazuje, po razbacanim djelovima (zubi) ajkula, kosti kita, koštani oklopi kornjača koji su nejednako rastvoreni. Kod sasvim bliskih primjera neki su prevučeni do 2 cm debelim slojem mangana, a pojedini sačuvani u potpunosti.

Proces inkrustacije je uopšte veoma spor, pa ako se svježe i inkrustirane kosti nalaze u tolikoj blizini prvima morao se ovaj abisalni sediment veoma sporo taložiti. Hiljade godina potrebne su da se obrazuje sloj od 10 cm debljine, jer neki ostaci organizama izvučeni sa dna crvene gline pripadaju izumrlim vrstama, od kojih se neke nalaze u tercijernim fosilima (Vujević, 1926). Tih čvrstih ostataka životinjskih organizama je u organskom, krečnjačkom ili silikatnom mulju, kao i u litoralnim sedimentima vrlo malo, a to svakako dovodi do zaključka da je u tim djelovima okeana taloženje mnogo brže, pa se kosti i zubi velikih kičmenjaka dosta brzo prekriju. Geneza rasprostranjene crvene gline još nije potpuno jasna. Prema analizi gline sa raznih djelova okeana, koja je prije toga lišena kalcijum-karbonata, krupnijih minerala i morskih soli, glavne odlike crvene gline su:

1. svaka se glina sastoji iz dva hemijski određena sastavna dijela, tj. amorfnih silicijskih hidrata sa glinovitim karakterom, koji joj daju njenu otpornost i fino podijeljenih dijelom staklastih, a dijelom kristalizovanih silikata;

2. abisalna crvena glina se po osnovnim fizičkim osobinama ne razlikuje od kopnene;

3. glinovita supstanca je koloidalne prirode, a ne kristalaste;

4. ako je uglavnom sastavljena od aluminijuma i silikata ipak se ne može reći da glinovita supstanca ima određen sastav, stoga je naziv gline više fizička nego hemijska oznaka;

5. crvena glina je uglavnom sastavljena od silikata, aluminijuma, feroksida i vode, i tipski je proizvod degradacije vulkanskih minerala subokeanskim zubom vremena;

6. porijeklo gvožđa je očigledno u crvenoj glini južne hemisfere, gdje su nataložene naslage gvožđa, ali ga je mnogo teže objasniti u glini sjeverne hemisfere, gdje prvobitne naslage imaju manje gvožđa od crvene gline, i porijeklo treba vjerovatno tražiti u prenošenju rastvorenih soli gvožđa sa kopna u okean.