Priredio: Marko Knežević
Lim je najveća pritoka Drine. Dužina njegovog ukupnog toka je 219 km, od čega na teritoriji Crne Gore 87 km, a na teritoriji opštine Plav, tj. od Plavskog jezera do Kruševa 14,5 km. Na teritoriji plavske opštine Lim se odlikuje velikim ukupnim i prosječnim padom rečnog korita, zbog čega je brza i plahovita rijeka, bogata hidroenergijom. Do klisure Sućeska ima ukupan pad 140 m, ili u prosijeku 6 m na 1 km. Prosječna širina rečnog korita je 20-30 m, a najveća dubina do 3 m.
Karta 1. Položaj rijeka u Plavskoj župi
Sa svojim pritokama Lim u gornjem toku ima nivalno-pluvijalni rečni režim dinarsko-makedonske varijante, sa dva maksimalna i dva minimalna stanja vodostaja i proticaja. Glavni maksimum vodostaja je u maju (103 cm), a sporedni u decembru (75 cm), dok je glavni minimum u septembru (42 cm), a sporedni u februaru. Amplituda kolebanja vodostaja je vrlo velika i iznosi 236 cm, što ukazuje na bujični karakter rijeke. Prosječan proticaj Lima na izlazu iz Plavskog jezera (vodomjer Plav) iznosi 21,66 m³/s, minimalni 3,93 m³/s, a maksimalni 190 m³/s (period 1968-1972). Ovakav tip rečnog režima povoljno se odražava na mogućnost turističkog iskorišćavanja Lima, jer se maksimalni vodostaji i proticaji, kada ova rijeka nije podesna za turističke aktivnosti, javljaju van ljetnje i zimske turističke sezone. Turistička valorizacija Lima na ovom području ostvaruje se kroz upražnjavanje sportskih i drugih aktivnosti kao što su kajakarenje, splavarenje (regata), sportski ribolov, kupanje i sunčanje. Uslovi za kupanje i sunčanje najpovoljniji su u julu i avgustu, kada se temperature vode popodne kreću iznad uslovne granice od 18-19°C. Glavni predmet pažnje sportskih ribolovaca su ribe - pastrmka, lipljen i mladica. Od Gusinja do Andrijevice postoje tri etape kajakaškog i rafting spusta: 1.Gusinje-Plav (16 km), 2. Plav-Murina (13 km) i 3. Murina-Andrijevica (16 km). Prva etapa je na mirnim vodama (rijeka Ljuča i Plavsko jezero), dok se druga, zbog velikih brzaka i vrtložnih struja odlikuje najvećom težinom savlađivanja na čitavom toku Lima. Limska regata doskoro je počinjala spust od Plavskog mosta. Sada startuje od splava na Plavskom jezeru. Održava se krajem maja i početkom juna mjeseca, kada je na Limu vrlo vodostaj.
Ljuča je pritoka Plavskog jezera. Ima dužinu od 14 km i površinu sliva od 292,9 km²; unosi u jezero preko 90 % vode u toku godine. Nastaje od rijeka Vruje i Grnčara koje se sastaju kod Gusinja. Teče ravnim dnom Plavsko-gusinjskog basena i u ovom planinskom ambijentu ima odlike tipske ravničarske rijeke, sa brojnim meandrima. Širina korita je 16-33 m, a dubina 1-3 m. Voda joj je hladna (temperatura u avgustu 9-12° S), bogata kiseonikom i bistra. Najveće pritoke su joj Martinovićki i Višnjevački potok. Ljuča je poznata i van granica Crne Gore kao lipljenska voda. Kapitalni primjerci ove plemenite ribe ulovljeni u ovoj rijeci u nedavnoj prošlosti dostizali su težinu i do 3 kg.
Vruja nastaje od Grlje i Vrujice koja ističe iz vrela Vrulja - Alipašinih izvora, Kod Gusinja prima Dolju. Sliv Vruje zahvata oko 110 km². Grlja protiče kroz istoimeni kanjon u dužini od 500 m. Nastaje od Skakavice i Vusanjskog potoka koje se sastaju na ulazu u kanjon. Skakavica ističe iz vrela Savino Oko u Vusanju i poslije oko 2 km toka, na ulazu u kanjon Grlje, pravi vodopad visine 15-20 m. Probijajući se kroz kanjon kao Grlja, pravi pet vodopada.
Grnčar izvire na teritoriji Albanije. Nastaje od Vrmoške rijeke i Ljepuše. Vrmošku rijeku čine sastavice – potok Skrobutaš i Vučji potok.
Desne pritoke Lima na području plavske opštine su: Đurička (Plavska) rijeka, Komarača, Novšićki potok, Velička rijeka, Ržanička rijeka i Krivački potok, a lijeve Bijeli potok, Pepićka rijeka, Murinska rijeka i Šeremet potok.
Đurička (Plavska) rijeka ima površinu sliva od 65,95 km², a nastaje od Trokuske i Jaseničke rijeke. Zahvaljujući visokom koeficijentu oticanja, usljed velike količine padavina i vododržljivosti terena, ova rijeka ima najveću gustinu rečne mreže u slivu Lima (prosječno 2383 m/km²).
Komarača, sa dužinom toka od 17,5 km i površinom sliv a od 87,40 km², je najveća plavska pritoka Lima. Izvire na Bogićevici, a utiče u Lim kod brda Gradac. Nastaje od Temnjačke i Treskavičke rijeke, koje se sastaju kod Gradine. Ima osobine prave planinske bujice sa velikim kolebanjem vodostaja i proticaja. Veoma je značajna za navodnjavanje poljoprivrednih površina.
Velička rijeka (7 km), površina sliva 32,1 km², nastaje od Lijeve i Desne rijeke. Lijevu rijeku čine Ramšića i Marića potok, a desnu Čakorski i Duboki potok. Rečni tok je stalan, ali za vrijeme sušnog ljeta, zbog korišćenja vode za navodnjavanje, donji tok na ulazu u Lim presuši.
Ržanička rijeka na staje od većeg broja potoka koji se slivaju sa Surdupa, Štita i Krmaljeve glave (1765 m). Koristi se za navodnjavanje njiva, livada i voćnjaka.
Bijeli potok uliva se u Lim kod Plavskog mosta, na 300 m, od isteka Lima. Izvoriše mu leži u najvišem dijelu Visitora, na 2040 m, a ušće na 906 mnv., tako da ukupan pad njegovog korita na 3,3 km dužine iznosi 1134 m. Otuda, predstavlja najizrazitiju bujicu u slivu Lima.
Pepićka rijeka sa površinom sliva od 8 km² izvire na sjevernim padinama Visitora, protiče kroz atar sela Pepića, gdje presijeca fluvioglacijalne terase, i uliva se u Lim južno od Murine. U izuzetno sušnim ljetima, zbog razvođenja vode iz korita rijeke kanalima za navodnjavanje poljoprivrednih površina u Pepiću, rijeka u donjem toku presuši.
Murinska rijeka (7,5 km) ima površinu sliva od 24,46 km². Nastaje od Nenove i Dosove rijeke koje razdvaja šumovita kosa Tatarije. Dosova rijeka teče sa sjevernih padina Visitora i prima potoke sa Tatarije, dok Nenova rijeka teče sa južne padine Goleša.
Objavljen: Knežević, M. (2022). Plavska Župa. Beograd: Štampar Makarije, Podgorica: Obodsko slovo, 44-46.
